Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên – Wikipedia tiếng Việt

Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (tiếng Triều Tiên: 조선민주주의인민공화국, Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwakuk; Hán-Việt: Triều Tiên Dân chủ chủ nghĩa Nhân dân Cộng hòa quốc) – còn gọi là Triều Tiên, Bắc Triều Tiên, Bắc Hàn – là quốc gia độc lập nằm tại Đông Á trên phần phía bắc Bán đảo Triều Tiên tách biệt với Hàn Quốc ở miền Nam.

Ở phía nam, nước này giáp biên giới với Hàn Quốc, hai nước từng là một quốc gia duy nhất với quốc hiệu là Triều Tiên cho tới tận năm 1945. Biên giới phía bắc đa phần giáp với Cộng hòa nhân dân Trung Hoa dọc theo sông Áp Lục và Đồ Môn. Bắc Triều Tiên và Liên bang Nga có chung biên giới dài chỉ 18.3 kilômét (11.4 dặm) dọc theo sông Đồ Môn ở góc đông bắc đất nước.

Trên thực tế, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên chỉ có 1 đảng cầm quyền và hoạt động dù trên danh nghĩa là một nhà nước đa đảng với 3 đảng tham gia hệ thống chính trị, trong đó Đảng Lao động Triều Tiên giữ vai trò đảng cầm quyền^[9]. Đảng Lao động Triều Tiên đề ra thuyết Juche (Chủ thể), một lý tưởng tự chủ phát khởi bởi Kim Nhật Thành, cố lãnh tụ của quốc gia này. Juche dựa trên các điểm chính là sẵn sàng tự cung tự cấp khi bị bao vây cấm vận, đề cao tinh thần tự lực tự cường khi bị cô lập bởi cấm vận của kẻ thù và mở rộng khi chủ nghĩa xã hội giành được vị thế, kết hợp với thuyết truyền thống Triều Tiên và chủ nghĩa Marx-Lenin.^[10] Mặc dù nhiều người cho rằng Triều Tiên là 1 quốc gia đi theo chủ nghĩa cộng sản, nhưng từ năm 2009, các mối liên hệ với Chủ nghĩa cộng sản theo học thuyết Marx-Lenin (tiếng Triều Tiên: 공산주의) đã bị quốc hội nước này loại bỏ khỏi Hiến pháp.^[11]

Tâm điểm trong học thuyết xây dựng đất nước của Triều Tiên là chính sách Songun (Tiên quân), nghĩa là "quân sự trên hết", chính sách tăng cường sức mạnh đất nước và quân đội với mục tiêu trên hết là tái thống nhất dân tộc Triều Tiên. Triều Tiên là xã hội quân sự hoá nhất trên thế giới, với tổng số 9.495.000 quân chính quy và dự bị, và nhân viên bán quân sự. Quân đội thường trực là 1,21 triệu, lớn thứ 4 trên thế giới, sau Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ.^[12] Triều Tiên cũng được cho là đã chế tạo thành công vũ khí hạt nhân và có một chương trình không gian có trình độ đáng kể, vốn đã thành công trong việc đưa vệ tinh lên vũ trụ.^[13][14][15] Do sự cô lập và thiếu thông tin về quốc gia này, Triều Tiên đôi khi được gọi là "quốc gia bí ẩn nhất thế giới"^[16].

Thời Nhật Bản thống trị Triều Tiên (1905 - 1945) chấm dứt cùng với Chiến tranh thế giới thứ hai. Triều Tiên được Liên bang Xô Viết ủng hộ thành lập chính quyền xã hội chủ nghĩa miền bắc từ vĩ tuyến 38 và Hoa Kỳ giúp đỡ thành lập chính quyền dân tộc ở miền nam vĩ tuyến 38, nhưng Hoa Kỳ và Xô-viết không thể đồng thuận về việc áp dụng Đồng ủy trị ở Triều Tiên và chính quyền miền bắc không đồng ý với cuộc tổng tuyển cử thống nhất trong cả nước. Điều này dẫn tới việc thành lập các chính phủ riêng biệt ở miền bắc và miền nam, mỗi bên đều tuyên bố mình là chính phủ hợp pháp của toàn bộ lãnh thổ Triều Tiên

Căng thẳng tăng lên giữa hai chính phủ ở miền bắc và miền nam cuối cùng dẫn tới Chiến tranh Triều Tiên, khi ngày 25 tháng 6 năm 1950 Bắc Triều Tiên cáo buộc Nam Hàn cho các nhóm vũ trang vượt vĩ tuyến 38 phá hoại các đường vận tải và Bắc Triều Tiên đã phát động cuộc chiến. Cuộc chiến kéo dài tới 27 tháng 7 năm 1953, khi lực lượng Liên hiệp quốc và Quân đội Nhân dân Triều Tiên cùng Chí nguyện quân Trung Quốc ký kết Thỏa thuận đình chiến Chiến tranh Triều Tiên. Khu phi quân sự Triều Tiên (K-DMZ) phân chia hai nước.

Bắc Triều Tiên do Kim Nhật Thành (Kim Il-sung) lãnh đạo trong vai trò Bí thư Thứ nhất Đảng Lao động Triều Tiên và Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Triều Tiên từ năm 1948 tới khi ông chết ngày 8 tháng 7 năm 1994. Trên thực tế, Kim được thừa nhận như là người giữ "vị trí cao nhất của quốc gia" (tức Nguyên thủ quốc gia). Kế nhiệm ông là con trai ông Kim Chính Nhật (Kim Jong-il), và sau đó là cháu nội Kim Jong-un (Kim Jong-un). Các quan hệ quốc tế của nước này nói chung đã được cải thiện, và đã có một cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử Nam-Bắc vào tháng 6 năm 2000. Tuy nhiên, căng thẳng với Hoa Kỳ gần đây đã tăng lên khi Bắc Triều Tiên tiếp tục Chương trình vũ khí hạt nhân của họ. Bên cạnh đó, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên cáo buộc Hoa Kỳ và Đại Hàn Dân quốc không thực tâm trong việc tái thống nhất hai miền Triều Tiên. Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên đã đưa ra đề xuất thành lập Liên Bang Koryo (Cao Ly) nhưng phía Đại Hàn Dân quốc luôn bác bỏ đề xuất này. Theo đề xuất của Triều Tiên, 2 miền sẽ thống nhất về chính trị khi thành lập Hội đồng Liên bang trước khi thống nhất về kinh tế nhưng phía Đại Hàn Dân quốc bác bỏ. Trong Đàm phán 6 bên về vấn đề hạt nhân của Triều Tiên, Triều Tiên đưa ra yêu sách sẽ ngừng chương trình hạt nhân khi và chỉ khi Hoa Kỳ, Hàn Quốc và các đồng minh chấm dứt đe dọa an ninh của nước này, đặc biệt là không được tập trận trên bán đảo Triều Tiên.

Thủ đô Bình Nhưỡng năm 1989

Phương tiện sản xuất tại Triều Tiên thuộc sở hữu của nhà nước thông qua các doanh nghiệp nhà nước và các hợp tác xã, và hầu hết các dịch vụ như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nhà ở và sản xuất lương thực được nhà nước tài trợ hoặc trợ cấp. Trong 2 thập niên đầu (1954-1974), kinh tế Triều Tiên tăng trưởng với tốc độ cao, GDP đầu người năm 1976 thậm chí còn cao hơn so với Hàn Quốc^[17].

Thống kê cho thấy, trong 10 năm sau khi chiến tranh Triều Tiên kết thúc, tốc độ tăng trưởng trung bình của kinh tế Triều Tiên lên tới 25%/năm, có thể coi là mức tăng trưởng cao nhất trên thế giới thời điểm đó. Cuối thập kỷ 1960, toàn bộ nông thôn Triều Tiên có đường điện. Đầu thập kỷ 1980, 70% diện tích đất canh tác của quốc gia này được tưới tiêu, 95% hoạt động gieo cấy và 70% hoạt động thu hoạch được cơ khí hóa. Năm 1984, lần đầu tiên tổng sản lượng lương thực của Triều Tiên đạt 10 triệu tấn, đáp ứng đủ nhu cầu lương thực trong nước và xuất khẩu một phần. Nền công nghiệp của Triều Tiên thời điểm đó cũng phát triển với tốc độ nhanh chóng. Thập kỷ 1960, 1970 Triều Tiên đã từng cùng Nhật Bản được coi là hai nước công nghiệp lớn của châu Á, là một trong những quốc gia có trình độ hiện đại hóa cao nhất ở khu vực Đông Á.

Đến năm 1979, CHDCND Triều Tiên được coi là một quốc gia đã hoàn thành sự nghiệp công nghiệp hóa. Sự phát triển vượt bậc về kinh tế khiến GDP bình quân theo đầu người, tuổi thọ, tỉ lệ người biết chữ của CHDCND Triều Tiên tăng lên nhanh chóng. Chế độ phúc lợi xã hội của CHDCND Triều Tiên thời kỳ đó cũng khá cao, năm 1979 đã thực hiện toàn diện chế độ giáo dục miễn phí và y tế công cộng miễn phí, Nhà nước cung cấp đồ dùng cần thiết gồm áo khoác, áo may ô và giày cho đối tượng từ trẻ em mầm non, học sinh tiểu học đến sinh viên đại học. Và việc phân bố nguồn của cải xã hội ở Triều Tiên khá đồng đều. Khách sạn Ryugyŏng một tòa nhà cao 330m ở Bình Nhưỡng được dự định là khách sạn cao nhất thế giới khi bắt đầu khởi công năm 1987 cũng là trong thời kỳ hoàng kim này.^[18] Hệ thống tàu điện ngầm Bình Nhưỡng cũng được khánh thành (vào thời điểm đó, rất ít thành phố trên thế giới có hệ thống này^[18])

Nhìn chung, trong thời kỳ này, nhờ sự trợ giúp của khối Xã hội chủ nghĩa và sự tự lực trong nước, kinh tế Triều Tiên phát triển vượt bậc. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng 431 lần so với năm 1946. Thu nhập bình quân của người dân tăng 65 lần, năm 1986 đã đạt 2.400 USD (tương đương 5.500 USD thời giá năm 2017), thuộc nhóm nước có thu nhập khá cao trên thế giới trong thời kỳ này^[19]

Tuy nhiên, đến đầu thập niên 1990 thì Triều Tiên lâm vào khủng hoảng. Nguyên nhân chủ yếu là do tình hình quốc tế biến động mạnh, đặc biệt là sự tan rã của Liên Xô và khối Đông Âu khiến ngành ngoại thương của Triều Tiên bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do bị mất những bạn hàng lớn thuộc khối xã hội chủ nghĩa, kim ngạch xuất khẩu bị sụt giảm 90%, thu nhập bình quân bị giảm 2/3. Trong những năm 1990, Triều Tiên chịu một nạn đói và tiếp tục gặp khó khăn trong việc sản xuất lương thực. Trước tình hình chính trị thế giới thay đổi đột biến, Triều Tiên vẫn giữ mô hình kinh tế - chính trị cũ và không thay đổi chính sách ngoại giao. Vì vậy Triều Tiên trở nên quá khác biệt so với phần còn lại của thế giới. Hơn nữa họ cũng không có ý định cải thiện mối quan hệ với phương Tây chừng nào vấn đề hiệp định hòa bình với Mỹ chưa được giải quyết (Bắc Triều Tiên và liên minh Mỹ - Hàn Quốc vẫn đang trong tình trạng chiến tranh). Có thể nói Triều Tiên đang bị mắc kẹt trong tư duy kinh tế - chính trị và những mâu thuẫn chính trị quốc tế có từ thời chiến tranh Lạnh. Sự chậm thay đổi trong tư duy kinh tế - chính trị của Triều Tiên có thể vì Triều Tiên từng đạt nhiều thành tựu trong quá khứ với mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung (trong khi Việt Nam hoàn toàn thất bại với mô hình này nên phải nhanh chóng thay đổi), hơn nữa họ đang trong tình trạng chiến tranh với Hàn Quốc và Mỹ. Do sự phong tỏa và cấm vận về kinh tế của Mỹ và các nước phương Tây, Triều Tiên bị cô lập khỏi cộng đồng quốc tế, không gian hợp tác chính trị quốc tế của Triều Tiên bị thu hẹp khiến cho kinh tế Triều Tiên bị đình trệ. Triều Tiên từ một quốc gia có thu nhập cao trở thành quốc gia có thu nhập trung bình thấp.

Bệ phóng tên lửa vũ trụ Unha-3, nơi đã phóng vệ tinh vũ trụ đầu tiên do Triều Tiên tự chế tạo năm 2012.

Trong thập niên 2000, nền kinh tế Triều Tiên khởi sắc hơn. Nạn đói được đẩy lùi, các cơ sở công nghiệp mới được xây dựng. Từ năm 2007, Triều Tiên không còn phải nhận viện trợ lương thực và đã tự đáp ứng được nhu cầu lương thực trong nước. Nhiều công trình xây dựng hiện đại được xây dựng, như khu phố Bình Minh ở Bình Nhưỡng mới đưa vào sử dụng năm 2016. Các khu vui chơi, trường học, trung tâm chăm sóc trẻ mồ côi, chợ búa mọc lên ngày càng nhiều.^[20]

Dù quy mô nền kinh tế khá nhỏ và dân số khá ít, Triều Tiên vẫn duy trì được nền khoa học ở trình độ cao, và là quốc gia có trình độ giáo dục cao hàng đầu trên thế giới, với một tỷ lệ dân số biết chữ trung bình là trên 99%^[21]. Do ảnh hưởng từ những thông tin tuyên truyền từ báo chí phương Tây, người ta thường cho rằng Triều Tiên "là một đất nước nghèo khó chỉ biết dốc tiền vào vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo", nhưng thực ra Triều Tiên có rất nhiều thành tựu về khoa học kỹ thuật, không chỉ về công nghệ quân sự mà còn về công nghệ dân sự, đạt mức tương đương với các cường quốc hàng đầu trên thế giới. Triều Tiên có thể tự chế tạo nhiều mặt hàng có hàm lượng kỹ thuật cao, từ các mặt hàng dân dụng như điện thoại di động, máy tính bảng, ô tô, pin năng lượng mặt trời... cho tới các sản phẩm quân sự như máy bay không người lái, xe tăng, tàu ngầm...

Tới năm 2010, Triều Tiên đã tự sản xuất toàn bộ cả phần cứng lẫn phần mềm của smartphone và máy tính bảng. Năm 2014, Triều Tiên bắt đầu tiến hành phổ cập pin năng lượng mặt trời cho hàng trăm ngàn hộ dân và xây dựng cả một khu đô thị sử dụng năng lượng tái tạo ở thủ đô. Năm 2015, Triều Tiên bắt đầu tự sản xuất máy bay hạng nhẹ dựa theo thiết kế của chiếc An-2 của hãng Antonov và loại phi cơ Mỹ Cessna 172 Skyhawk^[22].

Năm 2017, Triều Tiên đã trở thành 1 trong 7 quốc gia trên thế giới tự chế tạo được cả bom nguyên tử và tên lửa đạn đạo liên lục địa. Họ cũng tuyên bố đã chế tạo được bom H. Đầu thế kỷ XXI, không một quốc gia nào khác trên thế giới có quy mô dân số, diện tích nhỏ và thu nhập thấp như Triều Tiên lại có thể đạt được những thành tựu công nghệ như vậy (duy nhất có Israel đạt được những thành tựu tương đương Triều Tiên, nhưng nước này được Hoa Kỳ hỗ trợ rất nhiều chứ không phải tự lực nghiên cứu như Triều Tiên).

Đặc biệt, tháng 12/2012, Triều Tiên đã phóng thành công tên lửa mang vệ tinh do nước này tự chế tạo nên vũ trụ, trở thành một trong số ít các quốc gia làm chủ được công nghệ vũ trụ^[23] Tại châu Á thời điểm năm 2015, ngoài Triều Tiên thì chỉ có Ấn Độ và Trung Quốc đạt được thành tựu này, trong khi cả Nhật Bản và Hàn Quốc đều không thực hiện được.

Mô tả của truyền thông phương Tây và Hàn Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Do tính chất khép kín của mình, cuộc sống tại Triều Tiên là bí ẩn với đa số người nước ngoài. 80% tin tức về nước này là từ báo chí phương Tây, hay các nước mà Triều Tiên gọi là thù địch - do đó nhiều thông tin là bịa đặt. Bản thân Triều Tiên cũng ít đưa hình ảnh của mình ra ngoài, nên dễ dẫn đến bị nhìn nhận sai lệch^[24]

Đời sống tại đây và đặc biệt là các thông tin về nhà lãnh đạo Triều Tiên là chủ đề của nhiều tin đồn được lan truyền trên báo chí phương Tây, chủ yếu là tin tiêu cực (nhất là khi tờ báo đăng tin là của Hàn Quốc). Báo chí trên thế giới đua nhau dựng chuyện "Kim Jong-un bị ám sát", hay việc HLV đội tuyển bóng đá Triều Tiên "đào tẩu tại World Cup 2010"... Những câu chuyện này sau đó được chứng minh là hoang đường, nhưng trước đó chúng đã được báo chí phương Tây đăng tải, sau đó được lan tỏa nhanh chóng khắp thế giới (tờ báo này dịch lại, trích dẫn từ tờ báo kia mà chẳng hề biết kiểm chứng thông tin). Vì mục đích tuyên truyền hoặc câu khách, dường như báo chí nước ngoài đã quên mất những chuẩn mực tối thiểu của nghề làm báo khi đưa tin về Triều Tiên, tất cả chỉ biết vẽ ra những ấn tượng u ám cho người đọc về đất nước Triều Tiên^[25].

Trụ sở báo Chosun Ilbo tại Seoul, Hàn Quốc năm 2012, nơi chuyên phát đi những tin tức kiểu "nguồn giấu tên" về Triều Tiên

Ví dụ, ngày 29-8-2013, tờ báo Chosun Ilbo của Hàn Quốc dẫn "nguồn giấu tên từ Trung Quốc" rằng vào ngày 20 tháng 8 năm 2013, một đội hành quyết Triều Tiên xử tử "người tình cũ của Kim Jong-un" là ca sĩ Hyon Song-wol cùng 11 nghệ sĩ khác với lý do phạm luật cấm hành động khiêu dâm^[26] Hoặc Nhật báo The Strait Times ở Singapore lấy tin tức từ Văn Hối Báo, tờ báo Hồng Kông số ra ngày 12 tháng 12 năm 2013, đưa tin rằng Jang Sung-taek bị Kim Jong Un hành quyết bằng cách cho chó xé thịt^[27]

Trong khi các câu chuyện kiểu như trên được loan truyền rộng rãi, không có phương tiện truyền thông lớn nào, bao gồm cả báo chí từ Hàn Quốc và Trung Quốc, hoặc các nguồn tin độc lập xác nhận những thông tin này.^[28] Sau đó, ngày 16 tháng 5 năm 2014, ca sĩ Hyon Song-wol xuất hiện trên truyền hình Triều Tiên khi cô tham gia các hội nghị quốc gia của các nghệ sĩ, chứng tỏ thông tin về vụ xử tử do báo Chosun Ilbo tung ra chỉ là bịa đặt^[29][30] (đến năm 2018, chính Hyon Song-wol đã sang Hàn Quốc biểu diễn trong thế vận hội mùa đông). Sau này, người ta cũng khám phá ra rằng từ một bài viết châm biếm đăng trên một blog cá nhân ở Trung Quốc, báo Văn Hối đã "chế" thành một tin giật gân rằng chú dượng của nhà lãnh đạo Kim Jong-un đã bị hành quyết bằng một đàn chó đói. Báo chí bên ngoài Triều Tiên đa phần cũng chẳng biết gì về đất nước khá biệt lập này, khi đưa tin về Triều Tiên họ thường dựa vào một "nguồn tin giấu tên" vốn chẳng rõ là ai. Một số tờ báo Hàn Quốc như Daily NK và Rimjin-Gang thì tìm cách moi tin từ các nguồn giấu tên và khó có thể kiểm chứng độ xác thực; sau đó họ sẽ xào nấu ra nhiều câu chuyện dù phi lý vì rốt cục chẳng ai có thể kiểm chứng, xác minh câu chuyện mà họ đã đăng^[31]. Trong môi trường này, bất cứ điều gì phi lý nào cũng có thể được dựng thành chuyện: từ những câu chuyện giật gân về việc Kim Jong-un "hành quyết bạn gái cũ bằng súng cối" đến phẫu thuật thẩm mỹ để trông giống ông nội Kim Il-sung^[25].

Một số du khách phương Tây sau khi tham quan Triều Tiên cho biết họ rất bất ngờ vì Triều Tiên mà họ thấy rất khác so với những cảnh quan cằn cỗi, người dân đói khổ, và quân đội kiểm soát được mô tả trên các phương tiện truyền thông phương Tây^[32][33][34] Tại Hàn Quốc, luật an ninh chống Triều Tiên quy định: những ai tỏ thái độ ủng hộ hoặc ca ngợi Triều Tiên có thể bị phạt tới 7 năm tù giam^[35], đo đó bất cứ thông tin nào về thành tựu hoặc mặt tốt của Triều Tiên đều không được biết tới ở đây, tất cả những tin về Triều Tiên chỉ là nạn đói, ám sát, tử hình tập thể, tham nhũng... Isaac Stone Fish từng châm biếm rằng: "Nếu bạn là một nhà báo Mỹ, bạn có thể viết gần như bất cứ điều gì bạn muốn về Triều Tiên, và mọi người sẽ công nhận đó là sự thật"^[34]:107

Năm 2014, một bản tin của Đài Á Châu Tự do loan báo Triều Tiên đang sử dụng một đạo luật bất thành văn, ép buộc sinh viên phải cắt tóc giống nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Tuy nhiên, hãng tin uy tín AP khẳng định đây chỉ là "tin đồn giàu tính tưởng tượng". Hãng tin này phỏng vấn hàng loạt du khách từng đặt chân đến Bình Nhưỡng, họ nói không hề có dấu hiệu 'kiểu tóc Kim Jong-un' bị bắt buộc ở đây. Hướng dẫn viên du lịch Simon Cockerell của Koryo Tours, chuyên đưa khách tham quan Triều Tiên nói "chắc chắn không có đạo luật nào như thế, đây là sự bịa đặt" khi trả lời phỏng vấn của AP. AP bình luận rằng câu chuyện kiểu tóc ở Triều Tiên "cũng giống như hàng loạt những chuyện kỳ quái về Triều Tiên được truyền thông phương Tây đồn thổi"^[36].

Kể từ khi ông Kim Jong-un lên nắm quyền năm 2013, báo chí Hàn Quốc và thế giới tung ra nhiều tin về các vụ thanh trừng, xử tử và mất tích tại Triều Tiên, về sau được chứng minh là bịa đặt, ví dụ như:

• Năm 2015, báo chí Hàn Quốc đưa tin CHDCND Triều Tiên đã xử tử Bộ trưởng Quốc phòng Hyon Yong-Chol gây chấn động dư luận.^[37] Tờ Yonhap (Hàn Quốc) đưa tin rằng cuộc xử tử này đã dùng cả pháo phòng không, trước mặt của hàng trăm người đại diện chính quyền^[38]. Tuy nhiên, ngay ngày hôm sau, cơ quan tình báo Hàn Quốc đã sửa đổi lại thông điệp trên báo chí nước này, rằng ông Hyon đã bị thanh lọc nhưng có lẽ không bị xử tử^[39][40] Triều Tiên đã lên án truyền thông Hàn Quốc lăng mạ lãnh đạo cấp cao nhất nước này với tin đồn bộ trưởng quốc phòng bị xử tử^[41].


• Tháng 3/2015, báo chí Hàn Quốc và phương Tây loan tin rằng Han Kwang-sang, giám đốc tài chính của Đảng Lao động Triều Tiên đã bị xử tử^[42], nhưng đến tháng 10/2015 ông Han Kwang-sang đã xuất hiện trên truyền thông khi thăm một trại thủy sản, cho thấy tin tức về vụ xử tử là bịa đặt^[43]


• Tháng 2/2016, báo chí Hàn Quốc và phương Tây loan tin rằng Ri Yong-gil, Tổng tham mưu trưởng quân đội Triều Tiên đã bị xử tử vì vì cáo buộc "tham nhũng và kết bè cánh chính trị". Nhưng đến tháng 5/2016, ông Ri Yong-gil lại có tên trong danh sách các thành viên mới được bầu của Ủy ban Trung ương Đảng Lao động Triều Tiên, uỷ viên dự khuyết Bộ Chính trị và uỷ viên Quân uỷ trung ương, cho thấy tin tức về vụ xử tử ông này cũng là bịa đặt^[44]

Đại sứ Việt Nam tại Triều Tiên, ông Lê Quảng Ba nói về đời sống xã hội bên trong một đất nước Triều Tiên bị cấm vận, khép kín:

"Đúng là nếu chỉ đọc báo chí bên ngoài thì tưởng như Triều Tiên rất đói khổ, kiệt quệ. Song nhiều đoàn của Việt Nam và các nước khác sau khi thăm Triều Tiên về đều kinh ngạc: Không ngờ Triều Tiên lại phát triển đến như vậy... Về công nghệ cao, Triều Tiên có nhiều thành tựu mà ta phải ngưỡng mộ. Tiềm lực của người Triều Tiên chính là sức mạnh tinh thần và văn hóa, từ đó dẫn đến tiềm lực quốc phòng của họ... Tôi nghĩ ở đây có vấn đề về thông tin. Chẳng hạn như có 100 thông tin, hình ảnh đăng tải trên thế giới về Triều Tiên thì có đến 80% là từ báo chí phương Tây, hay các nước mà Triều Tiên gọi là thù địch, tức chỉ nói xấu, hay không có thì dựng ra là có. Bản thân Triều Tiên cũng ít đưa hình ảnh của mình ra ngoài, nên dễ dẫn đến bị nhìn nhận sai lệch. Riêng tôi thấy rằng cần bình tĩnh xem xét và đặt lại câu hỏi: “Bao giờ ta có thể làm được như họ?” Trước khi đến, nhiều người cứ nghĩ Triều Tiên là quốc gia vô cùng khốn khổ, người dân thì hiếu chiến, nhưng đó là bởi họ chưa trực tiếp tham quan Triều Tiên. "Trăm nghe không bằng một thấy", nếu tiếp nhận thông tin qua nguồn gián tiếp, sự sai lệch sẽ rất nhiều.^[45]

Chính quyền[sửa | sửa mã nguồn]

Tại Triều Tiên đảng cầm quyền là Đảng Lao động Triều Tiên chiếm đa số (75% ghế trong Hội đồng Nhân dân tối cao), thứ nhì là đảng Xã Hội Dân Chủ và thứ ba là đảng Thanh Thiên Đạo. Họ còn một đảng cho Kiều Bào tại Nhật Bản có 5 ghế trong Hội đồng Nhân dân tối cao. Các đảng này hợp thành Mặt trận Dân chủ Thống nhất Tổ quốc.

Chính quyền Triều Tiên được điều hành hoạt động bởi Đảng Lao động Triều Tiên (Korean Worker's Party - KWP), chiếm 80% vị trí chính quyền. Ý thức hệ của KWP được gọi là Juche Sasang (주체사상, tư tưởng Chủ thể) do nhà lãnh đạo Kim Nhật Thành sáng tạo nên, tư tưởng này được coi là sự pha trộn giữa chủ nghĩa Stalin với truyền thống văn hóa Triều Tiên. KWP đã gia tăng các phần có liên quan tới Chủ nghĩa Marx-Lenin trong Hiến pháp Triều Tiên bằng Juche Sasang năm 1977. Tuy nhiên, hiện nay chính quyền Triều Tiên phủ nhận rằng họ lãnh đạo quốc gia theo nguyên tắc của Chủ nghĩa Marx-Lenin, mà thay vào đó họ lãnh đạo Triều Tiên theo Tư tưởng Chủ thể và chính sách Tiên quân chính trị (quân đội trước nhất).

Các đảng chính trị nhỏ có tồn tại nhưng chúng đều mang ý nghĩa hỗ trợ vào KWP và tự nguyện không phản đối lại sự nắm quyền của nó. Cơ cấu quyền lực thực sự của đất nước hiện vẫn còn đang bị tranh cãi giữa những nhà quan sát bên ngoài.

Lãnh đạo nhà nước[sửa | sửa mã nguồn]

Trước 1998, chức vụ Chủ tịch nước là Nguyên thủ quốc gia và được trao cho Kim Nhật Thành. Hiến pháp 1998 quy định Kim Nhật Thành là "Chủ tịch vĩnh viễn của nước Cộng hòa"^[46][47], và vị trí Chủ tịch nước đã bị bãi bỏ sau khi ông chết, còn con trai ông, Kim Chính Nhật sau khi chết là "Tổng bí thư vĩnh viễn".^[48] Cháu trai ông, Kim Jong-un, về nguyên tắc chỉ nắm giữ chức vụ Tổng bí thư Đảng Lao động Triều Tiên, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Triều Tiên (từ năm 2016 là Ủy ban Quốc vụ), và Tổng tư lệnh tối cao Quân đội Nhân dân Triều Tiên, nhưng về thực tế nắm toàn bộ thực quyền trong tay.^[48][49]

Theo Hiến pháp, một số chức năng của vị trí Nguyên thủ quốc gia được trao cho Chủ tịch Đoàn chủ tịch Hội đồng Nhân dân Tối cao, người được cho là đứng đầu tổ chức "đại diện cho quốc gia", như các trách nhiệm nhận quốc thư từ đại sứ nước ngoài. Chế định này khá giống với chế định "chủ tịch tập thể" Hội đồng Nhà nước của Việt Nam giai đoạn 1980-1992 khi hợp nhất chức năng của Ủy ban thường vụ Quốc hội với Chủ tịch nước.

Chủ tịch Đoàn chủ tịch Hội đồng Nhân dân Tối cao hiện nay là Kim Yong-nam^[50].

Lập pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Theo Hiến pháp 1998, tổ chức của chính quyền Triều Tiên theo chính thể cộng hòa, được phân thành ba nhánh Lập pháp, Hành pháp và Tư pháp. Hội đồng Nhân dân Tối cao (최고인민회의, Choego Inmin Hoeui), tức Quốc hội, theo Hiến pháp là cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước^[51], nắm quyền Lập pháp^[52]. Các đại biểu của Hội đồng (hiện tại gồm 687 thành viên) được bầu cử phổ thông theo thời hạn 5 năm. Hai kỳ mỗi năm, Hội đồng Nhân dân Tối cao được triệu tập, mỗi kỳ chỉ kéo dài vài ngày; thường thì để phê chuẩn những quyết định do lãnh đạo của KWP đưa ra. Chủ tịch Hội đồng Nhân dân Tối cao hiện nay là ông Choe Thae Bok.

Trong thời gian giữa các kỳ họp Hội đồng Nhân dân Tối cao, một Ủy ban thường trực gọi là Thường nhiệm Ủy viên Hội (상임위원회, Sangim Wiwŏnhoe), hay Đoàn chủ tịch, được bầu ra để thực hiện các chức năng lập pháp khi Hội đồng Nhân dân Tối cao không họp. Đứng đầu cơ quan này là một Chủ tịch với danh xưng Ủy viên trưởng (위원장, Wiwŏnjang), tức Chủ tịch Đoàn chủ tịch. Ủy viên trưởng Thường nhiệm Ủy viên Hội, hay Chủ tịch Đoàn chủ tịch hiện nay là Kim Yong-nam.

Hành pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Theo Hiến pháp Triều Tiên 1998, Nội các (내각, Naekak) là cơ quan hành chính cao nhất, chịu trách nhiệm thiết lập chính sách cao nhất của chính phủ. Về nguyên tắc, Nội các cũng chịu trách nhiệm quản lý các Ủy ban hành chính địa phương (인민위원회, Inmin Wiwŏnhoe, Nhân dân Ủy viên hội).

Đứng đầu Nội các là một Tổng lý (총리, Chongni), tức Thủ tướng, về danh nghĩa do Hội đồng Nhân dân tối cao bầu ra. Các thành viên khác của Nội các được Hội đồng Nhân dân tối cao phê chuẩn theo đề nghị của Thủ tướng. Các phiên họp của Nội các được phân làm 2 dạng: Hội nghị toàn thể gồm toàn bộ các lãnh đạo của các cơ quan cấp Bộ và Hội nghị thường vụ chỉ gồm Thủ tướng, các Phó thủ tướng, một số thành viên Nội các. Hội nghị toàn thể được triệu tập để quyết định các chính sách kinh tế hành chính quan trọng. Hội nghị thường vụ thường để xử lý các quyết định đã được Hội nghị toàn thể thông qua.

Hiện tại, Nội các Triều Tiên gồm 34 cơ quan cấp Bộ, đứng đầu bởi Thủ tướng Pak Pong Ju.

Tư pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Như các quốc gia Cộng sản khác, ngành Tư pháp Triều Tiên được phân làm hai nhánh Kiểm sát và Tòa án. Tại trung ương có Trung ương Kiểm sát sở (중앙검찰소, Jungang Keomchalso) và Trung ương Thẩm phán sở (중앙재판소, Jungang Jaepanso), đứng đầu bởi các Sở trưởng (소장, Sojang). Dưới cấp Trung ương có các cơ quan địa phương lầm lượt gồm cấp tỉnh, thành phố, quận và cơ quan đặc biệt, trực thuộc quyền của các Sở trung ương.

Ngành Kiểm sát chịu trách nhiệm giám sát việc thi hành pháp luật của các cơ quan, xí nghiệp và các công dân trên lãnh thổ Triều Tiên; thực thi Hiến pháp và Pháp luật, các Quyết định do các cơ quan Hội đồng Nhân dân tối cao, Ủy ban Quốc phòng, Đoàn chủ tịch Hội đồng Nhân dân tối cao, Nội các ban hành; giữ quyền công tố tại các phiên tòa xét xử.

Ngành Tòa án chịu trách nhiệm giám đốc thi hành pháp luật của các cơ quan, xí nghiệp và các công dân trên lãnh thổ Triều Tiên; thực thi Hiến pháp và Pháp luật, các Quyết định do các cơ quan Hội đồng Nhân dân tối cao, Ủy ban Quốc phòng, Đoàn chủ tịch Hội đồng Nhân dân tối cao, Nội các ban hành; giữ quyền phán quyết tại các phiên tòa xét xử;

Quốc phòng và quân đội[sửa | sửa mã nguồn]

Với chính sách Sŏn'gun (선군정치, Sŏn'gun chŏngch'i, Tiên quân chính trị), quân đội trở thành một lực lượng chính trị quan trọng tại Triều Tiên. Mục tiêu cao nhất của Triều Tiên là đánh đuổi quân Mỹ và loại bỏ chính phủ Hàn Quốc để thống nhất dân tộc Triều Tiên, do đó quân đội được ưu tiên cao nhất trong việc phân phối nguồn lực của đất nước. Theo phương tiện truyền thông chính thức của Bắc Triều Tiên thì chi phí quân sự năm 2010 là 15,8% ngân sách nhà nước^[53].

Từ sau Đại hội Đảng Lao động Triều Tiên lần thứ 7 năm 2016, cơ quan cao nhất chịu trách nhiệm tối cao trực tiếp tất cả các vấn đề của Triều Tiên là Ủy ban Quốc vụ trực thuộc Hội đồng Nhân dân Tối cao, thành lập dựa trên cơ sở của Ủy ban Quốc phòng. Trước năm 2016, cơ quan cao nhất, thống lĩnh về mặt quân sự của Triều Tiên là một Quốc phòng Ủy viên hội (국방위원회, Kukpang Wiwŏnhoe), tức Ủy ban Quốc phòng, chịu trách nhiệm quản lý một lực lượng quân đội lớn thứ tư trên thế giới về quân số, với khoảng 1,21 triệu người trong lực lượng chính quy^[54], và một lực lượng dự bị khoảng 4.700.000 người.

Pháo tự hành Koksan cỡ nòng 170mm, tầm bắn xa 50km do Triều Tiên tự chế tạo

Như nhiều quốc gia khác, ở Triều Tiên, công dân đủ 18 tuổi trở lên phải thực hiện nghĩa vụ quân sự, trừ một số trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, thời hạn nghĩa vụ ở Triều Tiên là từ 3 đến 10 năm kể từ ngày nhập ngũ. Bên cạnh đó, với chính sách quốc phòng thường trực và ưu tiên cho quân đội, Triều Tiên cũng là nước có tỉ lệ nhân dân sẵn sàng nhập ngũ khi có chiến tranh cao nhất thế giới.

Trong Hiến pháp Triều Tiên 1998, Ủy ban Quốc phòng là cơ quan thường trực được xếp đứng trên cả Đoàn chủ tịch của Hội đồng Nhân dân tối cao. Đứng đầu Hội đồng này là Kim Jong-un với chức vụ Ủy viên trưởng, một chức vụ có toàn quyền với quân đội trên thực tế, kể cả quyền thăng phong quân hàm cao cấp. Cộng với sự lãnh đạo tối cao của Đảng Lao động Triều Tiên, Kim Jong-un là nhà lãnh đạo có thực quyền lớn nhất của chính quyền Triều Tiên.

Chiến lược quân sự được chính của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên Triều tiên là cử các đặc nhiệm phá hoại và tấn công kẻ thù từ phía sau chiến tuyến^[55]. Vì Hàn Quốc đã lập một phòng tuyến mạnh sau vùng phi quân sự. Quân đội Triều Tiên được trang bị với một lượng vũ khí rất lớn với 4.060 xe tăng, 2.500 xe bọc thép chở quân, 17.900 pháo, 11.000 súng phòng không và 10.000 tên lửa phòng không và tên lửa chống tăng vác vai cho lực lượng bộ binh^[56]; khoảng 915 tàu cho lực lượng hải quân, 1.748 máy bay cho lực lượng không quân^[57], được biết có khoảng 480 tiêm kích và 180 máy bay ném bom^[58]. Ngoài ra Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên còn có lực lượng đặc nhiệm thuộc hàng đông nhất thế giới cùng hạm đội tàu ngầm nhiều nhất^[59]. Các loại vũ khí này sản xuất từ cuộc chiến tranh thế giới thứ hai cho đến chiến tranh lạnh cùng các vũ khí hiện đại sản xuất trong nước theo công nghệ hiện đại của Liên Xô/Nga.

Do phải chuẩn bị tác chiến với một đối thủ mạnh hơn rất nhiều về trang bị là quân đội Mỹ, Triều Tiên đặc biệt quan tâm phát triển lực lượng đặc nhiệm, nhằm sử dụng ưu thế huấn luyện và kỹ năng tác chiến để bù đắp cho sự yếu thế hơn về trang bị. Năm 2015, lực lượng đặc công Triều Tiên có hơn 25 lữ đoàn, với hơn 18 vạn binh sĩ, chủ yếu bố trí ở gần khu vực phi quân sự. Có thể nói Triều Tiên có tỷ lệ quân tinh nhuệ vào loại cao nhất thế giới.

Pháo phản lực 40 nòng 122 ly BM-21, Triều Tiên đã tự sản xuất dựa trên công nghệ của Nga

Hỏa lực đáng gờm nhất của Triều Tiên nằm ở các hệ thống pháo phản lực bắn loạt (MLRS). Lực lượng này có khả năng phóng nhiều quả đạn trong thời gian rất ngắn, trong khi khả năng cơ động rất cao (ví dụ như loại BM-21, mỗi hệ thống với 6 xe phóng có thể phóng tới 240 quả đạn trong 20 giây, sau đó nhanh chóng di chuyển sang nơi khác trong chưa đầy 3 phút để tránh bị đối phương bắn trả). Triều Tiên đã tự phát triển nhiều pháo phản lực phóng loạt với cỡ nòng từ 107mm đến 300mm, tầm bắn xa và sức công phá mạnh hơn pháo xe kéo thông thường. Theo ước tính, Triều Tiên có khoảng gần 5.000 bệ phóng pháo phản lực bắn loạt, khoảng 2/3 số đó bố trí sát biên giới, có thể nã khoảng 100.000 quả đạn lên lãnh thổ Hàn Quốc trong chưa đầy 1 phút. Tuy không có độ chính xác cao như pháo thông thường nhưng với tốc độ bắn cực nhanh kiểu "rải trấu", pháo phản lực phóng loạt rất lợi hại khi tấn công mục tiêu trên diện rộng như đô thị hoặc doanh trại, gây sốc và tàn phá diện rộng cho đối phương. Đây được đánh giá là vũ khí được triển khai đầu tiên nếu có chiến tranh nổ ra trên bán đảo Triều Tiên.

Khả năng tác chiến của pháo phản lực bắn loạt Triều Tiên đã được kiểm nghiệm trong trận đấu pháo ở đảo Yeonpyeong năm 2010. Trong một thời gian ngắn chưa đầy 1 phút, pháo phản lực bắn loạt của Triều Tiên đã bắn khoảng 108 quả đạn, đánh trúng chính xác các mục tiêu của Hàn Quốc trên hòn đảo, khiến 2 khẩu pháo tự hành loại hiện đại là K-9 Thunder cỡ 155mm của Hàn Quốc bị hư hại, 2 lính chết và 16 bị thương. Choáng váng vì đòn pháo kích của Triều Tiên, 3 khẩu pháo K-9 khác của Hàn Quốc đã phải mất 13 phút để khởi động radar điều khiển nhằm bắn trả lại, nhưng tất cả đạn pháo đều trượt mục tiêu do pháo binh của Triều Tiên đã nhanh chóng cơ động sang một trận địa khác.

Tầm bắn của các loại tên lửa đạn đạo do Triều Tiên tự sản xuất

Ngoài ra, để đáp ứng với chiến lược chiến tranh phi đối xứng và chống trả các cuộc tấn công bằng vũ khí công nghệ cao của Mỹ, Triều Tiên đã phát triển các kỹ thuật tinh vi để khắc chế như thiết bị đánh lạc hướng điện tử, máy làm nhiễu GPS^[60], sơn tàng hình^[61], các loại tàu ngầm loại nhỏ, ngư lôi có người lái^[62], một lượng lớn các loại vũ khí sinh học và hóa học^[63] cùng hệ thống laser chống người^[64], máy bay không người lái, tên lửa chống hạm kiểu mới, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm và cả các tin tặc của các "đơn vị tự động hóa', nơi có nhiệm vụ thu thập thông tin tình báo về chiến thuật và tấn công hệ thống công nghệ thông tin của các nước đối thủ như Mỹ hay Hàn Quốc khi cần.

Đối thủ tác chiến dự tính của Triều Tiên là Mỹ và Hàn Quốc, vốn có ưu thế gần như tuyệt đối về không quân. Với chiến lược chiến tranh phi đối xứng, để phòng tránh việc bị tên lửa hành trình hoặc máy bay ném bom của Mỹ và Hàn Quốc tấn công, Triều Tiên đã phát triển một mạng lưới hầm ngầm khổng lồ và cực kỳ kiên cố. Tất cả các hệ thống pháo binh, thiết giáp, không quân, các căn cứ, kho đạn của Tiều Tiên đều được ngụy trang và giấu kín trong những hầm ngầm kiên cố, rất khó bị đối phương phát hiện và luôn trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu tốt. Kể cả khi bị phát hiện thì với độ sâu vài chục mét, thậm chí hàng trăm mét dưới lòng đất, việc tiêu diệt hầm ngầm của Triều Tiên bằng tên lửa hành trình hoặc máy bay ném bom cũng là điều bất khả thi ngay cả với Mỹ. Ngay cả các công trình dân sự cũng có thể được chuyển đổi thành kho tàng và hệ thống tiếp vận quân sự. Ví dụ như Ga tàu điện ngầm Bình Nhưỡng được xây ở độ sâu lên tới 200 mét dưới lòng đất, ngay cả các loại bom khoan mạnh nhất của Mỹ cũng không thể làm gì được hệ thống hầm ngầm ở độ sâu như vậy.

Trên hết, thứ vũ khí nguy hiểm nhất mà Triều Tiên có thể dùng để chiến đấu chính là vũ khí hạt nhân. Nước này đã thử thành công bom nguyên tử, bom H và sắp tới có thể chế tạo thành công đầu đạn hạt nhân gắn lên tên lửa đạn đạo liên lục địa. Trong trường hợp bị Mỹ tấn công, Triều Tiên có thể phóng tên lửa mang vũ khí hạt nhân để đáp trả và khiến nước Mỹ chịu tàn phá nặng nề, nhiều thành phố sẽ bị san bằng và hàng triệu người sẽ chết. Do cái giá phải trả quá lớn nên Mỹ dù có thái độ thù địch và lực lượng quân sự áp đảo nhưng cũng sẽ không dám phát động chiến tranh chống lại Triều Tiên. Hàn Quốc ước tính chi phí cho chương trình hạt nhân của Triều Tiên dao động từ 1-3 tỷ USD mỗi năm, chi phí này khá lớn so với nền kinh tế Triều Tiên nhưng thực ra lại rất rẻ so với hiệu quả răn đe ghê gớm mà tên lửa hạt nhân mang lại cho Triều Tiên^[65]. Chi phí này khá thấp so với chi phí cần để hiện đại hóa quân đội Triều Tiên nhằm nâng cao năng lực quốc phòng. Vì lý do này, Triều Tiên ra sức phát triển tên lửa đạn đạo liên lục địa bất chấp các lệnh trừng phạt do Mỹ và phương Tây đưa ra, bởi vũ khí hạt nhân được coi là "kim bài miễn tử" chắc chắn nhất của Triều Tiên để bảo vệ đất nước mình. Hơn nữa, Triều Tiên còn muốn dùng chương trình hạt nhân để ép Mỹ ký hiệp định hòa bình và rút quân khỏi Hàn Quốc từ đó tiến đến thống nhất hai miền Triều Tiên^[66]. Triều Tiên chỉ đồng ý từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân nếu Mỹ ký hiệp đình hòa bình trước, ngược lại Mỹ đòi hỏi Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân trước khi Mỹ ký hiệp định hòa bình^[67].

Theo Tổng thống Nga Vladimir Putin nhận định thì việc các nước như Iraq và Libya bị tấn công đã khiến Triều Tiên thấy rằng chỉ có vũ khí hạt nhân mới là cách duy nhất để bảo vệ đất nước khỏi sự đe dọa của Hoa Kỳ. Triều Tiên thấy rõ số phận của nhà lãnh đạo Iraq là Saddam Hussein, người đã bị hành quyết sau khi Mỹ tấn công Iraq với lý do giả mạo là nước này tàng trữ vũ khí hủy diệt hàng loạt. Ông Putin nói:

"Saddam Hussein đã từ chối sản xuất vũ khí hủy diệt hàng loạt, nhưng ngay cả với điều đó, ông đã bị lật đổ và các thành viên trong gia đình ông đã bị giết chết. Đất nước của ông đã bị phá hủy và Saddam Hussein bị treo cổ. Mọi người đều biết điều đó, và mọi người ở Bắc Triều Tiên cũng biết điều đó

Người dân Triều Tiên sẽ chấp nhận ăn cỏ chứ sẽ không từ bỏ chương trình phát triển vũ khí hạt nhân nếu họ không cảm thấy an toàn"^[68]

Nhân quyền[sửa | sửa mã nguồn]

Tổ chức Ân xá quốc tế và các tổ chức nhân quyền khác buộc tội Triều Tiên có hồ sơ nhân quyền tồi tệ nhất trong số tất cả các nước, hạn chế nghiêm khắc đa số các quyền tự do, gồm tự do ngôn luận và tự do di chuyển, cả trong và ngoài nước. Những người tị nạn đã loan tin sự hiện diện của những trại giam với ước tính khoảng 150.000 đến 200.000 người, đa phần là thiếu ăn cho dù một phần lương thực xã hội đã được cắt ra, và lao động Công ích^[69]. Truyền hình Nhật Bản đã phát sóng cảnh phim mà họ cho là một trại tù^[70]. Trong một số trại, những người tù cũ nói tỷ lệ chết hàng năm lên tới 25% ^[71]. Một cựu cai tù và là sĩ quan tình báo quân đội đào tẩu cho rằng trong một trại, các loại vũ khí hoá học đã được đem ra thử nghiệm trên tù nhân trong một phòng hơi độc ^[72].

Các tổ chức nhân quyền phương Tây cũng đưa ra nhiều cáo buộc rằng các nhà tù của Triều Tiên rất tồi tệ và nguy hiểm:^[73] Theo các tổ chức này, tù nhân có thể bị tra tấn dã man.^[74], có cả hành quyết tù nhân công khai hoặc bí mật, nhất là trong trường hợp tù vượt ngục và với cả trẻ em;^[75] Cưỡng bức phá thai cũng khá phổ biến^[76]. Các tổ chức này cũng cho rằng bỏ đói cũng là nguyên nhân khiến tỷ lệ tù nhân chết tăng cao,^[77] ngoài ra còn do bệnh tật,^[78] tai nạn lao động hay tra tấn. Các tổ chức nhân quyền phương Tây cũng ước tính có khoảng 15-20 trại cải tạo trên khắp Triều Tiên.^[79] Các trại cải tạo là những khu phức hợp được bao quanh bởi tường cao và bảo vệ chặt chẽ, tương tự như các nhà tù chính trị. Các tổ chức này cũng cáo buộc rằng tù nhân phải lao động như nô lệ trong các nhà máy, nếu không hoàn thành chỉ tiêu công việc sẽ bị tra tấn và cách ly vào các phòng giam đặc biệt, quá nhỏ đến mức không đủ chỗ để đứng hoặc nằm.^[80] Sau những giờ lao động vất vả, tù nhân còn bị bắt phải học thuộc lòng các lời dạy của Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật.

Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc chỉ trích về những điều mà họ cho là vi phạm nhân quyền trên diện rộng tại Triều Tiên. Đoạn trích từ Nghị quyết Nhân quyền 2005/11 của Liên Hiệp Quốc chỉ trích Triều Tiên cho rằng: "Tra tấn và trừng phạt theo các hình thức tàn ác và vô nhân tính, hành quyết công cộng, giam giữ tùy tiện, thiếu thủ tục tố tụng hợp lý, và các quy định của pháp luật, tử hình vì động cơ chính trị, tồn tại một số lượng lớn nhà tù và lạm dụng hình thức lao động cưỡng bức; Trừng phạt những người hồi hương từ nước ngoài bằng các hình thức quy tội phản quốc, rồi giam giữ, tra tấn vô nhân đạo, hoặc tử hình; Hạn chế nghiêm trọng các quyền tự do tư tưởng, tự do lương tâm, tự do tôn giáo, tự do biểu đạt chính kiến, hội họp hòa bình, tự do lập hội; hạn chế nghiêm trọng quyền tiếp cận thông tin và tự do di chuyển trong nước và ra nước ngoài của người dân; Liên tục vi phạm các quyền con người cơ bản và các quyền tự do của phụ nữ, đặc biệt tệ nạn buôn phụ nữ vì mục đích mại dâm hoặc hôn nhân cưỡng ép; khuyến khích phá thai cưỡng bức thông qua lao động nặng nhọc; giết hại con cái của những người hồi hương, trong các trại giam giữ và trại cải tạo."^[81] Vào tháng 2 năm 2014, Ban hội thẩm Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR) tiếp tục ra báo cáo chỉ trích về những điều mà họ cho là vi phạm nhân quyền ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên.^[82].

Các tổ chức nhân quyền phương Tây còn cáo buộc người dân Bắc Triều Tiên không được phép tự do di chuyển trong nước hoặc ra nước ngoài. Chỉ có các quan chức mới được phép sở hữu hoặc thuê mượn ô tô. Chính quyền phân phối hạn chế xăng dầu và các phương tiện di chuyển khác do thường xuyên thiếu nhiên liệu. Các bức ảnh chụp vệ tinh cho thấy ngay cả đường phố ở các thành phố cũng vắng bóng hoặc thưa thớt các phương tiện đi lại. Việc cưỡng bức di chuyển vì động cơ chính trị là khá phổ biến.^[83] Báo chí phương Tây cho rằng những người tỵ nạn Triều Tiên chạy sang Trung Quốc thường bị chính quyền Trung Quốc bắt phải hồi hương, sau đó bị đưa vào các trại cải tạo và bị đánh đập thường xuyên.^[84], bị xem là những kẻ đào tẩu hoặc thậm chí phản quốc.^[84]. Chỉ những quan chức cấp cao trong chế độ và giàu có nhất mới được phép sống ở thủ đô Bình Nhưỡng. Những người bị buộc tội hoặc bị nghi ngờ nổi loạn sẽ buộc phải chuyển về các vùng quê; những người tàn tật hoặc tâm thần cũng bị ép phải rời khỏi thành phố (ngoại lệ duy nhất là những cựu quân nhân đã chiến đấu trong chiến tranh Triều Tiên). Vì vậy, sống ở các thành phố là một đặc quyền không dễ gì có được.

Mặc dù Hiến pháp đảm bảo quyền tự do báo chí nhưng thực tế thì tất cả các phương tiện truyền thông đều được nhà nước kiểm soát chặt chẽ. Truyền thống nhà nước hầu như giành toàn bộ thời lượng để tuyên truyền chính trị và cổ vũ tinh thần sùng bái Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật.^[85] và hiện tại là Kim Jong-un. Các chương trình nhấn mạnh vào nỗi thống khổ do quân đội Hoa Kỳ và Đế quốc Nhật Bản đã gây ra mà nhân dân Triều Tiên chịu đựng. Mặc dù giới học giả phương Tây cho rằng chính Triều Tiên đã gây chiến trước nhưng sách lịch sử của Triều Tiên lại cho rằng Triều Tiên là nạn nhân của chiến tranh Triều Tiên.^[86]

Về phần mình, chính phủ Triều Tiên liên tục bác bỏ những cáo buộc rằng họ vi phạm nhân quyền và coi đó là "một chiến dịch bôi nhọ" nhằm dùng chiêu bài nhân quyền nhằm lật đổ chế độ chính trị của họ^[87].

Nhiều quốc gia đã phê phán những cáo buộc về nhân quyền của phương Tây chống lại Triều Tiên. Phái đoàn của Trung Quốc ở Liên hợp quốc nói rằng Bắc Triều Tiên đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc bảo vệ nhân quyền. Chính phủ Sudan cho rằng thay vì chỉ trích, cần có sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế trong nỗ lực bảo vệ nhân quyền của chính phủ Triều Tiên. Phái đoàn của Venezuela tại Liên hợp quốc đã khẳng định rằng các cáo buộc của các nhà quan sát Liên Hiệp Quốc chống lại Bắc Triều Tiên đã dựa trên các tiêu chí thiếu sót và không đáng tin cậy.^[88] Phái đoàn của Cuba tại Liên Hiệp Quốc tuyên bố rằng những phê phán của Hội đồng Nhân quyền Liên hiệp quốc với Triều Tiên là có động cơ chính trị ngầm, những chỉ trích đó là sự áp đặt nhằm tạo áp lực cô lập một đất nước, điều này vi phạm các nguyên tắc của chính Hội đồng Nhân quyền.^[89]

Tại Bình Nhưỡng, có 24 cơ quan sứ quán của các nước gồm: Brazil, Bulgaria, Campuchia, Trung Quốc, Cuba, Czech, Ai Cập, Đức, Ấn Độ, Indonesia, Iran, Lào, Malaysia, Mông Cổ, Nigeria, Pakistan, Palestine, Phần Lan, Romania, Nga, Thụy Điển, Syria, Vương quốc Anh và Việt Nam.

Có hai sứ quán nằm cách biệt, đó là sứ quán Nga, nằm ở quận Chung-guyok, có diện tích lên đến 7ha, rộng nhất trong khối ngoại giao tại đây. Kế đến là sứ quán Trung Quốc, nằm ở quận Moranbong-guyok, rộng khoảng 5ha. Các cơ quan còn lại đều nằm ở quận Taedonggang-guyok. Sứ quán Việt Nam rộng 1,7ha, rộng thứ ba trong khối ngoại giao. Khu vực ngoại giao đoàn có siêu thị, trường học, bệnh viện... gần như dành riêng cho người nước ngoài, kể cả một cây xăng ở gần đó...

Tại Triều Tiên hiện có khoảng 700 người nước ngoài làm việc. Dù ít vậy nhưng Chính phủ Triều Tiên vẫn cấp cho người nước ngoài một mạng di động riêng với đầu số là 191250xxxx, có thể gọi ra nước ngoài nhưng không thể gọi vào số của người Triều Tiên, có thể dùng mạng 3G. Người trong nước cũng được dùng điện thoại di động nhưng không được gọi ra nước ngoài, mà chỉ gọi được trong nước.^[90]

Quan hệ với Hàn Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Sau khi cuộc Chiến tranh Triều Tiên kết thúc năm 1953, Bắc Triều Tiên và Nam Triều Tiên (Hàn Quốc) trên danh nghĩa vẫn chưa có hòa bình, do chỉ mới ký kết hiệp định ngừng bắn.

Triều Tiên nhiều lần gọi chính phủ Hàn Quốc là "bù nhìn", "con rối" của "Đế quốc Mỹ", và đe dọa rằng sẽ biến Seoul "thành tro bụi",^[91][92] nhưng mặt khác họ vẫn nhận viện trợ của nước này, bao gồm thuốc men, chăn mền, mì gói, quần áo. Triều Tiên cũng yêu cầu miền Nam gửi bột mì,^[93]gạo và xi măng, nhưng kể từ sau vụ pháo kích ở Yeonpyeong, Hàn Quốc không muốn viện trợ các mặt hàng đó do lo sợ Triều Tiên sẽ dùng để cung cấp cho quân đội thay vì cứu đói cho dân thường.^[93][94] Tuy vậy, vẫn có những sự tốt đẹp nhất định. Khi Hàn Quốc thực hiện Chính sách Ánh dương sau đó, quan hệ đã có chút nồng ấm, và đặc biệt là khu công nghiệp chung Kaesong được thành lập năm 2003 là thành quả của chính sách ánh dương đem lại. Năm 2018, lãnh đạo hai miền Triều Tiên đã gặp nhau tại Hội nghị thượng đỉnh Liên Triều 2018 để bàn về việc ký kết hiệp định hòa bình, kết thúc chiến tranh để tiến tới thống nhất bán đảo Triều Tiên^[95].

Quan hệ với Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Trung Quốc từ trước đến nay vẫn là nước có quan hệ thân thiết nhất với CHDCND Triều Tiên. Trong chiến tranh Triều Tiên, Trung Quốc đã gửi gần một triệu chí nguyện quân sang giúp đỡ CHDCND Triều Tiên. Trung Quốc là bạn hàng kinh tế, nhà đầu tư lớn của CHDCND Triều Tiên. Trung Quốc là thành viên của cuộc đàm phán 6 bên về vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.

Quan hệ với Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Việt Nam và CHDCND Triều Tiên cùng theo Chủ nghĩa xã hội. Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 31 tháng 1 năm 1950, và được cho là có "mối quan hệ truyền thống tốt đẹp".^[96] Tuy nhiên về kinh tế, từ năm 1996 Việt Nam và Bắc Triều Tiên hầu như không có giao dịch thương mại, cũng trong năm đó, Triều Tiên mua 2 vạn tấn gạo của Việt Nam nhưng đến nay vẫn chưa thanh toán, cả gốc và lãi tính đến năm 2007 là 18,046 triệu USD. Trong những năm gần đây, Việt Nam đã nhiều lần hỗ trợ Triều Tiên hàng ngàn tấn gạo.^[97] Trong những năm 1960-1970 Triều Tiên đã giúp đào tạo hàng trăm sinh viên Việt Nam. Khu tập thể Kim Liên (khu tập thể xã hội chủ nghĩa đầu tiên) tại Đống Đa, Hà Nội đã được kỹ sư Triều Tiên giúp thiết kế, giám sát xây dựng hoàn thành vào 1963. Hàng năm Bộ Văn hoá của Việt Nam đều cử đoàn nghệ thuật sang Triều Tiên dự Liên hoan nghệ thuật mùa xuân tháng 4 tổ chức tại Bình Nhưỡng.^[97] Triều Tiên cũng từng gửi 200 phi công sang giúp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chống lại máy bay Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam,^[98] trong đó có một số đã tham gia bảo vệ Hà Nội^[99] ít nhất 14 đã chết vào các năm 1966 - 1967.^[100]

Trong khi đó, nhà sử học Dương Trung Quốc nói rằng, "Sau khi Việt Nam thống nhất đất nước, chính Triều Tiên ủng hộ Pol Pot chống lại Việt Nam,". Tướng Nguyễn Trọng Vĩnh cũng nhắc lại việc cố Chủ tịch Kim Nhật Thành đã từng ủng hộ Pol Pot chống Việt Nam và gọi đó là thời kỳ phai nhạt quan hệ giữa hai nước sau khi Việt Nam thống nhất.^[101] Trong thập niên 1990, quan hệ 2 nước nồng ấm trở lại với nhiều chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao từ hai phía, cũng như việc trao đổi buôn bán (Việt Nam đã mua một số loại vũ khí từ Triều Tiên như tên lửa đạn đạo Scud, tàu ngầm lớp Yugo...). Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đã sang thăm hữu nghị Bắc Triều Tiên vào tháng 10 năm 2007, và Đảng Lao động Triều Tiên được chính phủ Việt Nam cho là đã "giành được nhiều thành tựu to lớn".

Quan hệ với Nga[sửa | sửa mã nguồn]

Khi còn mang tên Liên Xô, cả hai nước đã thiết lập một mối quan hệ thân thiết chưa từng có khi Kim Nhật Thành được Iosif Stalin ủng hộ làm lãnh đạo Bắc Triều Tiên. Nhưng kể từ khi Mikhail Gorbachyov cẩm quyền năm 1985, quan hệ đã trở nên xấu đi trầm trọng, khi Gorbachyov thực hiện những cải cách mà nước này gọi là "ngu dốt và tệ hại". Quan hệ càng trở nên căng thẳng khi Liên Xô sụp đổ và Liên bang Nga được thành lập, đặc biệt hơn là khi Boris Yeltsin lên làm Tổng thống Nga từ năm 1992-1999 đã có những phát ngôn chỉ trích Nhà nước Triều Tiên. Quan hệ chỉ trở lại nồng ấm vào năm 2000, khi Vladimir Putin lên làm Tổng thống Nga, nhưng quan hệ vẫn không tiến được xa vì Putin ít quan tâm tới Bắc Triều Tiên. Khi Kim Jong-un cầm quyền sau cái chết của Kim Chính Nhật vào năm 2011, Nga đã ủng hộ trừng phạt CHDCND Triều Tiên, nên khiến quan hệ giữa hai nước này trở nên xấu đi so với thái độ hòa nhã bên ngoài.

Tuy nhiên, Nga và Bắc Triều Tiên đã mở lại tuyến đường sắt từ Baikal tới Rason, chủ yếu để cung cấp than đá cho quốc gia này. Bắc Triều Tiên đã ca ngợi mối quan hệ với Nga, song phía Nga không có thái độ cụ thể về việc này.

Quan hệ với Hoa Kỳ[sửa | sửa mã nguồn]

Quan hệ giữa Bắc Triều Tiên và Hoa Kỳ nói chung là rất xấu, và chưa có quan hệ ngoại giao chính thức, ngoại trừ kênh New York. Bắc Triều Tiên luôn coi Hoa Kỳ là cái nôi của "chủ nghĩa tồi tệ nhất thế giới" và gọi Hoa Kỳ là "phi dân chủ" trong khi Hoa Kỳ cáo buộc Bắc Triều Tiên là nơi "đáng sợ nhất thế giới" và coi CHDCND Triều Tiên là "địa ngục trần gian", song có thời gian Bắc Triều Tiên đã nhận viện trợ lương thực từ Hoa Kỳ. Sau vụ phóng tên lửa Unha-3 năm 2012, Hoa Kỳ đã cắt viện trợ lương thực cho Bắc Triều Tiên và cáo buộc nước này "vi phạm luật pháp quốc tế" về thử nghiệm tên lửa đạn đạo. Reuters dẫn tin của Thông tấn xã Trung ương Triều Tiên (KCNA) vào ngày 16/01/2016, Triều Tiên đã kêu gọi ký kết một thỏa thuận hòa bình với Mỹ, cùng với đó là việc Washington ngừng các hoạt động tập trận với Hàn Quốc, coi đây là những điều kiện để Bình Nhưỡng chấm dứt các vụ thử hạt nhân^[102].

Năm 2004, Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush đã xếp Bắc Triều Tiên cùng với Iran vào "trục ma quỷ" do Bắc Triều Tiên đã giấu diếm việc thử nghiệm bom hạt nhân. Nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên khi đó là Kim Chính Nhật lấy lý do là sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ tại Nam Triều Tiên. Sau vụ phóng vệ tinh 2 lần vào năm 2012 mà Hoa Kỳ và phương Tây cáo buộc là thử nghiệm tên lửa đạn đạo, quan hệ giữa hai nước trở nên căng thẳng hơn khi Hoa Kỳ cùng Liên Hiệp Quốc tăng trừng phạt nước này. Lãnh đạo CHDCND Triều Tiên Kim Jong-un cáo buộc LHQ là "con rối" do Hoa Kỳ cầm đầu, và sau đó, khi Hàn Quốc và Hoa Kỳ tiến hành tập trận chung vào năm 2013, Bắc Triều Tiên đã di chuyển các tên lửa tầm trung Musudan tới các căn cứ quân sự ở Đông Nam CHDCND Triều Tiên, gây lo ngại cho quốc tế về nguy cơ chiến tranh Triều Tiên tái diễn.

Ngày 12 tháng 6 năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đã ký kết một tuyên bố chung tại Hội nghị thượng đỉnh Bắc Triều Tiên – Hoa Kỳ có nội dung Mỹ và Triều Tiên sẽ cùng nhau nỗ lực thiết lập các quan hệ Mỹ - Triều mới phù hợp với nguyện vọng của nhân dân hai nước về hòa bình và thịnh vượng; Mỹ và Triều Tiên sẽ cùng nhau nỗ lực xây dựng một cơ chế hòa bình ổn định và dài lâu trên bán đảo Triều Tiên; Triều Tiên cam kết sẽ xúc tiến việc hoàn tất quá trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên; Mỹ và Triều Tiên cam kết sẽ tìm kiếm hài cốt của các tù nhân chiến tranh, bao gồm cả việc hồi hương ngay lập tức những trường hợp đã nhận diện được^[103].

Quan hệ với Nhật Bản[sửa | sửa mã nguồn]

Nhật Bản, cùng với Hàn Quốc và Hoa Kỳ là một trong số ít các quốc gia không có quan hệ hoặc hiện đang trong tình trạng chiến tranh với Bắc Triều Tiên, như một di sản của sự thù hận, chống chủ nghĩa cộng sản tồn tại trong mối quan hệ của Nhật Bản với Bắc Triều Tiên. Tất cả xuất phát từ việc cai trị của thực dân Nhật Bản tại Triều Tiên trong giai đoạn 1910-1945, cũng như ký ức về chiến tranh Triều Tiên. Hiện nay, Bắc Triều Tiên không được Nhật Bản công nhận và họ không có quan hệ ngoại giao. thông qua đàm phán song phương và các cuộc đàm phán sáu bên, Bắc Triều Tiên và Nhật Bản tiếp tục thảo luận về các vấn đề xung quanh số phận của các công dân Nhật bị Bắc Triều Tiên bắt cóc trong những năm 1970 và 1980.

Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên nằm ở phần phía bắc Bán đảo Triều Tiên trải dài 1.100 kilômét (685 dặm) từ lục địa Châu Á. Nó có chung biên giới với ba nước và hai vùng biển. Phía tây giáp với Hoàng Hải và Vịnh Triều Tiên, phía đông giáp biển Đông Hàn Quốc (Biển Nhật Bản). Biên giới trên bộ, Triều Tiên giáp với ba nước Hàn Quốc, Trung Quốc, và Nga. Điểm cao nhất ở Triều Tiên là đỉnh Bạch Đầu 2.744 mét (9.003 ft) và các con sông chính là Đồ Môn và Áp Lục.

Khí hậu khá ôn hoà, lượng mưa lớn vào mùa hè với một mùa mưa ngắn gọi là jangma (gió mùa Đông Á), mùa đông thỉnh thoảng khá lạnh. Thủ đô Bắc Triều Tiên và là thành phố lớn nhất nước Bình Nhưỡng (P'yŏngyang); các thành phố chính khác gồm Kaesŏng (Khai Thành) ở phía nam, Sinŭiju (Tân Nghĩa Châu) ở phía tây bắc, Wŏnsan (Nguyên San) và Hamhŭng (Hàm Hưng) ở phía đông và Ch'ŏngjin (Thanh Tân) ở đông bắc.

Dân cư Bắc Triều Tiên là một trong những dân tộc thuộc loại thuần chủng về ngôn ngữ và sắc tộc nhất trên thế giới, với chỉ một nhóm rất nhỏ thiểu số người Trung Quốc và Nhật Bản. Đa số các sắc dân khác chỉ là cư trú tạm thời, chủ yếu là người Nga và dân các nước Đông Âu khác, người Trung Quốc, và người Việt Nam.

Tôn giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn giáo tại CHDCND Triều Tiên^[104]

  Vô thần (64.3%)

  Shaman (16%)

  Thanh Đạo (13.5%)

  Phật giáo (4.5%)

  Công giáo (1.7%)

Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật được sùng kính trong nhiều mặt đời sống công cộng ở Bắc Triều Tiên, thường với những tuyên bố ngụ ý kiểu sùng kính tôn giáo. Các hoạt động tôn giáo mọi kiểu bị hạn chế khắt khe bởi quan điểm vô thần của nhà nước, đặc biệt là Tin Lành, bị coi là có liên quan tới Hoa Kỳ.

Triều Tiên có chung di sản Phật giáo và Khổng giáo với Nam Triều Tiên trong lịch sử xa xưa và Thiên Chúa giáo cùng các phong trào Thiên Đạo giáo (천도교, Ch'ŏndogyo) gần đây. Theo báo Le Monde, đầu thế kỷ XX, Bắc Triều Tiên từng là nơi phúc âm được truyền bá mạnh nhất châu Á, chỉ sau Philippines, đến nỗi Bình Nhưỡng được mệnh danh là "Jerusalem Á châu". Sau khi Bắc Triều Tiên thuộc quyền kiểm soát của những người Cộng sản Triều Tiên vào năm 1945, một bộ phận trong tổng số 200.000 người Thiên chúa giáo (57.000 người Công giáo) di tản sang Nam Triều Tiên. Những tín đồ còn trụ lại bị tập trung vào một Liên đoàn Thiên chúa giáo, do một mục sư điều hành. Nhân vật này là anh em họ với mẹ của cố lãnh đạo Kim Il-sung, người sáng lập ra Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên. Hiện nay tại thủ đô Bắc Triều Tiên chỉ còn bốn nhà thờ, nhà thờ chính tòa Jangchoong của người Công giáo, hai nhà thờ Tin lành và một nhà thờ Chính thống giáo, được nhà nước phê chuẩn cho tồn tại, mà những người ủng hộ tự do tôn giáo cho là có để trưng ra cho những vị khách nước ngoài. Người phụ trách việc thờ phượng do chính quyền Bình Nhưỡng bổ nhiệm.^[105][106] Theo số liệu chính thức, có 4.000 tín đồ Công giáo và 11.000 người Tin lành, trong tổng dân số 20 triệu người. Các hoạt động Thiên chúa giáo và Tin Lành, do trái ngược với quan điểm chính trị của Đảng Lao động, bị hạn chế nghiêm ngặt.^[107]

Theo một danh sách xếp hạng do tổ chức Open Doors ("Những Cánh Cửa Mở") đưa ra, Bắc Triều Tiên bị cho là nước ngược đãi ghê gớm nhất đối với những người Thiên chúa giáo trên thế giới.^[108]

Theo thống kê số tín đồ các tôn giáo ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên phân ra như sau:

Ngôn ngữ[sửa | sửa mã nguồn]

Bắc Triều Tiên có chung tiếng Triều Tiên với Nam Triều Tiên (Hàn Quốc) nhưng đang có sự thay đổi mạnh về ngữ pháp sau cuộc cải cách chữ viết. Có một số khác biệt về thổ ngữ bên trong cả hai miền Triều Tiên, nhưng biên giới giữa Bắc và Nam không thể hiện là một biên giới chính về ngôn ngữ. Đã xuất hiện một số khác biệt nhỏ, ban đầu là những từ được sử dụng trong những cải cách gần đây.

Sự khác biệt ngôn ngữ đáng chú ý nhất giữa hai nước Triều Tiên là ngôn ngữ viết, với việc hạn chế những từ gốc Hán trong sử dụng thông thường ở Bắc Triều Tiên. Trái lại ở Nam Triều Tiên các từ gốc Hán vẫn được sử dụng nhiều, dù trong nhiều trường hợp, như báo chí thì lại hiếm.

Việc La tinh hoá chữ viết cũng có khác biệt. Bắc Triều Tiên tiếp tục sử dụng hệ Latin hoá tiếng Triều Tiên của McCune-Reischauer trong khi đó miền Nam dùng phiên bản đã sửa đổi.

Giáo dục[sửa | sửa mã nguồn]

Cung Thiếu nhi Mangyondae tại Bình Nhưỡng

Giáo dục tại CHDCND Triều Tiên là miễn phí bắt buộc cho đến trung học^[109], các trường trước đầu những năm 1990 có phát đồng phục miễn phí cho học sinh^[110]. Cách giáo dục áp dụng khả năng nghiệm suy để học sinh tích cực trong việc phát triển tính độc lập và sáng tạo của mình^[111]. Giáo dục bắt buộc kéo dài mười một năm, bao gồm một năm mẫu giáo, bốn năm giáo dục tiểu học và sáu năm giáo dục trung học^[112]. Khoảng năm 2012, Triều Tiên cải cách giáo dục sang chế độ 12 năm, bao gồm: một năm mẫu giáo, năm năm giáo dục tiểu học, ba năm giáo dục trung học cơ sở và ba năm giáo dục trung học phổ thông. Khai giảng năm học mới vào ngày 1 tháng 4 hàng năm, do đó các năm học cũ phải kết thúc trước tháng 3.^[113]

Trong một nhà trẻ ở Wonsan, Triều Tiên

Hơn 8 phần trăm của chương trình học là về "Chủ tịch Vĩ đại Kim Nhật Thành" và "Đạo đức Cộng sản". Ở trung học, các môn học "Chủ tịch Vĩ đại Kim Nhật Thành", "Đạo đức Cộng sản", và "Cương lĩnh Đảng Cộng sản" chỉ chiếm 5,8 phần trăm. Những bài học môn Tiếng Triều Tiên có những đầu đề như "Kim Chính Nhật đang xem ảnh", học sinh mẫu giáo được học các bài "Tuổi thơ của nguyên soái Kim". Khi đọc những gì Kim Nhật Thành viết, học sinh phải đọc thật to, chậm rãi để thể hiện sự tôn kính.^{[cần dẫn nguồn]}

Cao học không bắt buộc tại CHDCND Triều Tiên. Nó chia thành hai hệ thống: học tập giáo dục đại học và học giáo dục đại học để tiếp tục học cao hơn. Học tập giáo dục đại học bao gồm ba loại trường đại học, trung học chuyên nghiệp, và trường kỹ thuật. Tốt nghiệp thạc sĩ và nghiên cứu cấp tiến sĩ thuộc về trường đại học, hai trường đại học đáng chú ý Triều Tiên là Đại học Kim Il-sung và Đại học Khoa học và Công nghệ Bình Nhưỡng cả hai đều ở Bình Nhưỡng^[114].

Một lớp học ở Chongsan, Triều Tiên

Trường Đại học Kim Nhật Thành gồm nhiều khoa như: kinh tế, lịch sử, triết học, luật, tiếng nước ngoài, văn học, địa lý, vật lý, toán, hóa, năng lượng hạt nhân, sinh học, và khoa học máy tính.^[115][116] Để bắt kịp thời đại thông tin, sinh viên đại học nào có tài về máy tính sẽ được miễn nhiều môn như lý, hóa, sinh, trừ môn học chính và môn "Lịch sử cách mạng của Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật". Thư viện trung ương của Triều Tiên có đến 20 phòng đọc, 14 phòng học và 3 triệu đầu sách^[117].

Bởi vì sự nhấn mạnh vào việc giáo dục liên tục cho tất cả các thành viên của xã hội nên việc giáo dục học tập khi trưởng thành hoặc làm việc nghiên cứu luôn được hỗ trợ tích cực. Trên thực tế, tất cả mọi người trong nước tham gia trong một số hoạt động giáo dục, thường là dưới hình thức "nhóm nghiên cứu nhỏ". Đầu những năm 1990, người dân ở các vùng nông thôn đã được tổ chức vào "gia đình năm người", những nhóm này có chức năng giáo dục và giám sát. Nhân viên văn phòng và nhà máy có hai giờ để "học thêm" sau khi làm việc mỗi ngày về các chủ đề chính trị và kỹ thuật. Các "nhà máy của kiến thức" được mở cho các công nhân học thêm các kỹ năng mới mà không cần phải nghỉ việc. Học sinh làm việc bán thời gian, nghiên cứu vào buổi tối, hoặc có những khóa học ngắn hạn chuyên sâu, có thể nghỉ làm việc trong một tháng hoặc lâu hơn. Các "nông trang của kiến thức" cũng được mở nơi lao động nông thôn có thể học để trở thành kỹ sư và trợ lý kỹ sư. Đối với công nhân và nông dân không nhận được giáo dục phổ thông thì có "trường học cho người lao động" và "trường dạy nghề cấp cao người lao động", mặc dù đến cuối những năm 1990 những nhóm này không còn quan trọng nhưng vẫn tồn tại^[115].

Xã hội Triều Tiên nhìn chung là xã hội học tập và thăng tiến chủ yếu dựa trên tài năng và mức độ cống hiến. Khu chung cư cao cấp ở trung tâm Bình Nhưỡng được phân miễn phí cho các giáo sư Đại học Kim Nhật Thành, các vận động viên đạt thành tích cao, nhà khoa học, các văn nghệ sĩ, người lao động đạt thành tích xuất sắc… Tại Thư viện Kim Nhật Thành trong tòa nhà 11 tầng (thư viện lớn nhất châu Á) vào 1 ngày có khoảng 5-7000 sinh viên, cán bộ đến học tập, nghiên cứu. Tại trường chuyên phổ thông có đầy đủ tiện nghi của một trường tiên tiến với các giảng đường hiện đại và khu thể thao phức hợp dành cho học sinh xuất sắc để đào tạo các em trở thành những kỹ sư, nhà nghiên cứu chất lượng.

Triều Tiên là một trong những quốc gia có học vấn cao nhất trên thế giới, với một tỷ lệ dân số biết chữ trung bình là trên 99%^[21]. Dù kinh tế còn khó khăn nhưng Triều Tiên có rất nhiều thành tựu về khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự tương đương với các nước phát triển, họ có thể tự chế tạo từ điện thoại di động, máy tính bảng cho tới máy bay không người lái, xe tăng, tàu ngầm, tên lửa đạn đạo tầm xa, tự phóng vệ tinh lên vũ trụ... và thử thành công bom nguyên tử.

Y tế[sửa | sửa mã nguồn]

Bên trong bệnh viện tại Bình Nhưỡng

Phòng khám nha khoa ở Bình Nhưỡng

Mặc dù bị cấm vận, Bắc Triều Tiên có một dịch vụ y tế quốc gia và hệ thống bảo hiểm y tế khá tốt^[118] bên cạnh những mặt hạn chế như thiếu thuốc men (bệnh viện có rất ít thuốc tây mà chủ yếu là đông dược), thiết bị y tế cũ kỹ, không có máy móc hiện đại và trình độ tay nghề bác sĩ không cao, không được tiếp cận với kỹ thuật y học hiện đại của thế giới.^[119]

Bắc Triều Tiên dành 3% tổng sản phẩm quốc nội về chăm sóc sức khỏe. Bắt đầu từ những năm 1950, CHDCND Triều Tiên nhấn mạnh về chăm sóc y tế, và giữa năm 1955 và 1986, số lượng bệnh viện đã tăng từ 285 đến 2.401 và số lượng phòng khám từ 1.020 lên 5.644^[120]. Có các bệnh viện riêng cho các nhà máy và các mỏ. Từ năm 1953, Triều Tiên đã bắt đầu thi hành chính sách y tế miễn phí cho cán bộ công nhân viên và đến khoảng năm 1960, hệ thống y tế hoàn toàn miễn phí đối với mọi người dân.^[119] Kể từ năm 1979, y học truyền thống được nhấn mạnh nhấn mạnh và đưa vào việc chữa trị nhiều hơn.

Tuy nhiên hệ thống y tế của Bắc Triều Tiên đã bị suy giảm mạnh kể từ những năm 1990 do thiên tai, các vấn đề kinh tế, tình trạng thiếu lương thực và năng lượng. Nhiều bệnh viện và phòng khám ở Bắc Triều Tiên hiện nay không có thuốc thiết yếu, thiết bị, nước sinh hoạt và điện^[121].

Các bệnh truyền nhiễm như bệnh lao, sốt rét và viêm gan B được coi là bệnh đặc hữu^[122]. Tuổi thọ trung bình của người dân là 69,2 tuổi đứng hạng 151/221 trên thế giới năm 2009^[123].

Theo hội Chữ thập đỏ thì họ đang cố gắng viện trợ các thiết bị y tế cho 1.700 bệnh viện và phòng khám của CHDCND Triều Tiên với 300.000 nhân viên tình nguyện và 510 trạm khám bệnh lưu động, than đá cũng được đưa đến để giúp cho các cơ sở y tế hoạt động hiệu quả trong những tháng mùa đông lạnh nhất^[124].

Tại Bình Nhưỡng, có hẳn một bệnh viện dành cho người nước ngoài nằm ở quận Taedonggang-guyok (Đại Đồng Giang), nơi tập trung hầu hết đại sứ quán các nước. Bệnh viện không lớn, khá cũ kỹ nhưng sạch sẽ, đầy đủ thiết bị với dãy nhà hai tầng làm nơi khám bệnh và dãy ba tầng nội trú kế bên. Tất cả người nước ngoài đều buộc phải khám chữa bệnh ở bệnh viện này chứ không được phép vào bất cứ bệnh viện nào khác tại Bình Nhưỡng. Trước đây, bệnh viện này cũng miễn phí cho người nước ngoài. Những năm gần đây, chỉ tiền khám được miễn phí, còn tiền thuốc bệnh nhân phải chịu.^[119]

Có nhiều thông tin trái ngược về tính hiệu quả của hệ thống y tế Triều Tiên. Tổ chức Ân xá Quốc tế cáo buộc Bắc Triều Tiên hiện nay đã thất bại trong việc đem đến cho người dân những nhu cầu chăm sóc sức khỏe cơ bản nhất, mỗi người dân chỉ được chi dưới 1 USD mỗi năm cho việc chăm sóc sức khỏe.^[125] Cũng theo tổ chức này, các cuộc giải phẫu lớn tại Triều Tiên được diễn ra mà không có thuốc gây mê.^[125] Chăn mền trong các bệnh viện không được giặt giũ thường xuyên, kim tiêm không được tiệt trùng, và người dân Bắc Hàn sử dụng thuốc giảm đau như là thuốc chữa bách bệnh.^[125] Đa số người Triều Tiên bị suy dinh dưỡng.^[125] Nhưng ngược lại, Tổ chức Y tế Thế giới sau khi đến khảo sát đã mô tả hệ thống y tế Triều Tiên có những thành công "đáng ghen tị đối với các nước đang phát triển", dù vẫn còn những thách thức bao gồm cơ sở hạ tầng bị xuống cấp, thiếu trang thiết bị và thiếu thuốc men.^[126]

Bản đồ Bắc Triều Tiên

Tới năm 2005, Triều Tiên gồm 2 thành phố trực thuộc trung ương (직할시, Chikhalsi, Trực hạt thị), 3 đặc khu (구, Gu, Khu) với các chức năng khác nhau, và 9 tỉnh (도, Do, Đạo).

Các tên được La tinh hoá theo hệ McCune-Reischauer như được sử dụng chính thức tại Bắc Triều Tiên; người biên tập cũng được hướng dẫn theo các kiểu đánh vần được sử dụng năm 2003 Địa lý Quốc gia Bản đồ Triều Tiên.

Tên đơn vị hành chính	Chosŏn'gŭl	Hán Việt	hanja	Năm thành lập	Phân loại
P'yŏngyang	평양	Bình Nhưỡng	平壤	1946	Trực hạt thị
Rasŏn	라선	La Tiên	羅先	1993-2004, 2006	Trực hạt thị
Chagang	자강	Từ Giang	慈江	1949	Đạo
Hamgyŏng-puk	함경북	Hàm Kính Bắc	咸鏡北	1945	Đạo
Hamgyŏng-nam	함경남	Hàm Kính Nam	咸鏡南	1945	Đạo
Hwanghae-puk	황해북	Hoàng Hải Bắc	黃海北	1945	Đạo
Hwanghae-nam	황해남	Hoàng Hải Nam	黃海南	1945	Đạo
Kangwŏn	강원	Giang Nguyên	江原	1946	Đạo
P'yŏngan-puk	평안북	Bình An Bắc	平安北	1945	Đạo
P'yŏngan-nam	평안남	Bình An Nam	平安南	1945	Đạo
Ryanggang	량강	Lưỡng Giang	兩江	1954	Đạo

Các thành phố lớn[sửa | sửa mã nguồn]

Phố Kwangbok ở Bình Nhưỡng

Xe hơi nhãn hiệu Pyeonghwa Pronto do Bắc Triều Tiên chế tạo

Trước những năm 1970, Bắc Triều Tiên được xem là có nền kinh tế phát triển và nổi bật hơn Nam Triều Tiên, với bạn hàng chính là Liên Xô và khối Xã hội chủ nghĩa. Sau khi Liên Xô tan rã năm 1991, kinh tế Triều Tiên bắt đầu rơi vào khó khăn, tăng trưởng chững lại cho đến nay.

Kinh tế Bắc Triều Tiên là kinh tế công nghiệp gần như tự cung tự cấp do bị cấm vận với một nền kinh tế gần như hoàn toàn thuộc về chính phủ và phát triển theo kế hoạch nhà nước. Uỷ ban Kế hoạch Trung ương chuẩn bị, giám sát và thực hiện các kế hoạch kinh tế, trong khi một Văn phòng Tổng Công nghiệp tỉnh trong các khu vực chịu trách nhiệm về việc quản lý các cơ sở sản xuất địa phương, sản xuất, phân bổ nguồn lực và bán hàng^[127].

Triều Tiên thi hành chính sách kinh tế "Songun", nghĩa đen là "quân sự trước tiên". Để tăng cường khả năng quốc phòng, ban lãnh đạo Triều Tiên tập trung nguồn lực quan trọng cho các mục đích quân sự. Theo đó, hơn 1/4 ngân sách nhà nước được chi cho quân đội. Điều này được thực hiện bất chấp thực tế phức tạp của thập niên 1990, khi nạn đói đã giết chết hàng chục, có thể, hàng trăm ngàn người dân thường.

Với việc CHDCND Triều Tiên bị cấm vận và ra chính sách cô lập có nghĩa là việc giao dịch thương mại quốc tế cực kỳ hạn chế. Bắc Triều Tiên từng thông qua một đạo luật vào năm 1984 cho phép đầu tư nước ngoài thông qua các liên doanh^[128] nhưng không thu hút được đầu tư đáng kể. Năm 1991 Khu kinh tế đặc biệt Rajin-Sonbong được thành lập để thu hút đầu tư nước ngoài từ Nga và Trung Quốc^[129]. Các nhà đầu tư Trung Quốc đã xây dựng con một con đường từ Rason đến Trung Quốc^[130] và Nga đã xây dựng các tuyến đường sắt nối vào tuyến đường sắt xuyên Siberi.

Đến năm 1998 Liên Hợp Quốc đã ra báo cáo về HDI và GDP bình quân đầu người của Bắc Triều Tiên, các số liệu cho thấy Bắc Triều Tiên đứng ở mức trung bình của chỉ số phát triển con người với 0,766 (xếp hạng 75/180 nước) và GDP bình quân đầu người là $4.058^[131]. Lương trung bình cho một người là $47 một tháng^[132]. Mặc dù gặp các vấn đề lớn về kinh tế, chất lượng cuộc sống đang được cải thiện và mức lương tăng lên đều đặn^[133]. Từ năm 2002, chính phủ Triều Tiên đã bắt đầu cho phép một số chợ được hoạt động^[134], nhưng có thông tin cho rằng có nhiều ràng buộc như phụ nữ dưới 49 tuổi không được phép buôn bán.^[135] Một số hàng hóa cũng được liệt vào quốc cấm (như phim Hàn Quốc).^[136]. Thị trường tư nhân quy mô nhỏ, được gọi là "janmadang" bắt đầu hình thành trên cả nước để nhập khẩu thực phẩm và các hàng hóa khác nhau, từ mỹ phẩm đến xe máy cung cấp cho dân với để đổi lấy tiền^[137][138]. Trong năm 2009, chính phủ thực hiện một cuộc đổi tiền lớn để hạn chế hoạt động của chợ đen trên khắp đất nước, nhưng thất bại, gây ra lạm phát tỷ lệ tăng vọt và cuối cùng dẫn đến việc dỡ bỏ lệnh cấm thị trường tự do^[139]. Bắc Triều Tiên thay đổi tiền mới bằng cách gạch bỏ 2 số "0" ở tờ tiền cũ (1000 won trở thành 10 won). Người ta cho rằng việc đổi tiền này nhằm làm lộ ra lượng tài sản mà mỗi công dân có.^[140]

Khẩu phần thực phẩm, nhà ở, y tế và giáo dục được cung cấp miễn phí từ nhà nước^[141] và việc nộp thuế đã bị bãi bỏ từ ngày 01 tháng 4 năm 1974^[142]. Để tăng năng suất nông nghiệp và công nghiệp, kể từ những năm 1960 chính phủ Bắc Triều Tiên đã thử áp dụng một số hệ thống quản lý như hệ thống làm việc Taean^[143]. Hiện tại tăng trưởng GDP của CHDCNH Triền Tiên chậm nhưng ổn định. Mặc dù trong những năm gần đây tốc độ tăng trưởng đã dần dần tăng tốc lên với 3,7% trong năm 2008 tốc độ nhanh nhất trong gần một thập kỷ, phần lớn là do một sự tăng trưởng mạnh 8,2% trong lĩnh vực nông nghiệp^[144].

Tăng trưởng GDP hàng năm^[145]

2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
1.3%	3.7%	1.2%	1.8%	2.2%	1.0%	1.6%	1.8%	3.7%	3.7%

Dựa trên các ước tính vào năm 2002 ngành chiếm ưu thế trong nền kinh tế Bắc Triều Tiên là ngành công nghiệp (43,1%) theo sau bởi các ngành dịch vụ (33,6%) và nông nghiệp (23,3%). Năm 2004 người ta ước tính rằng nông nghiệp sử dụng 37% lực lượng lao động trong khi ngành công nghiệp và dịch vụ sử dụng 63% còn lại^[21].

Máy tính bảng do Bắc Triều Tiên tự chế tạo

Ngành công nghiệp chính bao gồm các sản phẩm quân sự, chế tạo máy, điện, hóa chất, khai thác mỏ, luyện kim, dệt may, chế biến thực phẩm và du lịch. Khai thác và chế biến quặng sắt cùng than là lĩnh vực mà Bắc Triều Tiên thực hiện tốt hơn nhiều so với người láng giềng Hàn Quốc phía nam - CHDCND Triều Tiên khai thác và sản xuất với sản lượng lớn hơn 10 lần cho mỗi loại hàng hóa^[146]. Từ năm 1999, Triều Tiên đã xác định những ngành kinh tế mũi nhọn cần phải tập trung thúc đẩy xây dựng là điện lực, khai thác than, công nghiệp luyện kim, vận tải đường sắt và chế tạo cơ khí, cố gắng giải quyết ba vấn đề lớn là tăng cường sản xuất điện, sản xuất công nghiệp ở trình độ cao và nâng cao mức sống của nhân dân. Triều Tiên xác định phải nhanh chóng nâng cao trình độ hiện đại hóa khoa học công nghệ, đổi mới công tác quản lý trong lĩnh vực này, tăng cường đầu tư cho khoa học công nghệ, tạo điều kiện sống và làm việc tốt nhất cho đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, có chiến lược đào tạo phát triển lực lượng này. Trước mắt là phát triển ngành sản xuất điện tử, sinh học, xây dựng các nhà máy tự động hóa và công nghiệp chế tạo máy vi tính. Lãnh đạo Triều Tiên kêu gọi các ngành tích cực áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến nhất, đặc biệt công nghệ thông tin hiện đại trong các dây chuyền sản xuất khắp cả nước, được gọi là “Công nghệ cao hóa”^[147].

Về nông nghiệp, năm 2005 FAO đã xếp Bắc Triều Tiên đứng hạng 10 trong sản lượng thu hoạch trái cây tươi^[148] và đứng thứ 19 về sản lượng táo^[149]. CHDCND Triều Tiên đứng thứ 18 trong các nước sản xuất sắt và kẽm nhiều nhất sau, hạng 22 về than. Ngoài ra Bắc Triều Tiên còn đứng hạng 15 về sản xuất fluorit, 12 về đồng và muối tại châu Á. Các nguồn tài nguyên thiên nhiên lớn khác trong sản xuất bao gồm chì, vonfram, than chì, magiê, vàng, pyrit, fluorit và thủy điện^[21].

Nạn đói[sửa | sửa mã nguồn]

Điều kiện tự nhiên của bán đảo Triều Tiên không thích hợp cho nông nghiệp: lượng mưa hàng năm thấp, mùa đông kéo dài trong khi đất canh tác ít, phần lớn diện tích là đồi núi. Không những Triều Tiên mà cả Hàn Quốc cũng luôn phải nhập khẩu lương thực để bù đắp thiếu hụt.

Thập niên 1990, Triều Tiên lâm vào nạn đói do thiên tai (một loạt lũ lụt và hạn hán) làm mất mùa. Thêm vào đó là việc quản trị kinh tế kém cỏi và mất được sự giúp đỡ của Liên Xô làm cho việc sản xuất thực phẩm và nhập cảng giảm rất nhanh chóng. Chính quyền Bắc Triều Tiên cho thấy quá cứng ngắt để có thể giảm bớt thảm họa ^[150][151] Khi đó, Lý Quang Diệu đã từng nhận định: "Bắc Triều Tiên là một trong những quốc gia được cai trị tệ nhất thế giới, thất bại với cả những nghĩa vụ cơ bản nhất, ví dụ như đảm bảo cho người dân được đủ ăn."^[152] Ước tính nạn đói ở Bắc Triều Tiên đã làm chết khoảng 240.000 tới 3.500.000 người (dân số Bắc Triều Tiên khoảng 22 triệu người) trong thập niên 1990 với đỉnh cao là năm 1997 ^[150][151]. Tới năm 1999, lương thực và cứu trợ nhân đạo đã làm ngưng số người chết vì nạn đói, nhưng việc Bắc Triều Tiên tiếp tục chương trình vũ khí hạt nhân dẫn tới giảm sút viện trợ quốc tế.

Ga đường sắt ở Triều Tiên

Mùa xuân năm 2005, Chương trình lương thực thế giới báo cáo rằng các điều kiện gây ra nạn đói là một mối nguy hiểm và đang quay trở lại Triều Tiên, và chính phủ đã thông báo tập hợp hàng triệu cư dân thành phố tới giúp đỡ những người nông dân^[153][154]. Tuy nhiên sau đó, chính phủ Triều Tiên báo rằng sản lượng lương thực 2005 đạt tới 1,6 triệu tấn (tăng 0,1% so với năm 2001), bội thu nhất trong 9 năm. Vào khoảng tháng 9 năm 2005, Triều Tiên từ chối nhận những viện trợ lương thực từ bên ngoài vì tuyên bố đã có thể tự lập và phát hiện nhiều nhóm cứu trợ là điệp viên phá hoại nền nông nghiệp của Triều Tiên.

Theo Tổ chức Ân xá quốc tế cáo buộc thì người dân Triều Tiên phải ăn cả cỏ dại, vỏ và rễ cây^[155][156] để sống qua ngày. Theo tổ chức này, trong khi chính phủ Bắc Triều Tiên không đủ khả năng nuôi sống dân chúng nhưng họ vẫn đang từ chối hợp tác toàn diện với cộng đồng quốc tế để nhận viện trợ lương thực.^[157] Hãng tin ABC News của Úc chiếu 1 đoạn video mà họ cho là từ "một nhà báo giấu tên" ở Bắc Triều Tiên, trong video có những trẻ em Bắc Triều Tiên mà họ cho là mồ côi vì cha mẹ chết đói hoặc bị bắt vào trại cải tạo. Đài này còn cho rằng hiện nay nạn đói đã lan đến quân đội của Bắc Triều Tiên, lực lượng thường được ưu tiên về lương thực. Đoạn video có một binh sĩ Bắc Triều Tiên cho biết trong 100 đồng chí của anh ta thì một nửa bị suy dinh dưỡng."Theo ABC News, những người dân thiếu đói đang phải lao động để hoàn tất một đường ray xe lửa dành riêng cho Kim Jong-un, người sắp kế vị cha mình. Cũng như những thông tin khác của phương Tây về Bắc Triều Tiên, tính xác thực của đoạn video không được kiểm chứng vì tính khép kín của đất nước này.

Tuy nhiên, Chương trình Lương thực Thế giới của Liên Hiệp Quốc (FAO) đã báo cáo rằng: dù suy dinh dưỡng và thực phẩm thiếu thốn là khá phổ biến tại Triều Tiên, nhưng người dân ở đây không hề bị nạn đói đe dọa.^[158] Theo con số của Chương trình Lương thực Thế giới, năm 2013 Triều Tiên đã nhập kho khoảng 5,93 triệu tấn lương thực và năm 2014 là 5,94 triệu tấn, đủ để cung ứng nhu cầu cơ bản của người dân. Nguyên nhân vụ thu hoạch kỷ lục xuất phát từ đường lối đúng đắn của ban lãnh đạo mới khi đề ra chủ trương thay đổi trong quản lý nông nghiệp từ năm 2012.^[159] Theo số liệu của FAO, năm 2012 Triều Tiên sản xuất được 2,7 triệu tấn gạo, 2 triệu tấn rau, 2 triệu tấn ngô và 1,8 triệu tấn khoai tây^[160], đủ cho nhu cầu của 25 triệu dân nước này.

Bilai Dersa Gaga, Phó văn phòng đại diện Tổ chức Nông Lương Liên Hiệp Quốc (FAO) tại Bình Nhưỡng đã khẳng định Triều Tiên không có nạn đói trong bài phỏng vấn với hãng thông tấn Itar-Tass. Ông nhấn mạnh: "Ở Triều Tiên có nơi gặp tình trạng thiếu hụt lương thực nhưng tuyệt đối không có dấu hiệu của nạn đói". Ông Bilai cho biết, truyền thông phương Tây thường sử dụng các "nguồn tin giấu tên" khi đề cập đến nạn đói ở Triều Tiên, những dữ liệu vốn không đáng tin cậy và nhiều khi là bịa đặt, đồng thời khẳng định nhân viên FAO khi khảo sát tình trạng nông thôn Triều Tiên đã không phát hiện ra dấu hiệu của nạn đói.^[161]

Báo trực tuyến Sputnik của Nga cho là trên báo chí thế giới vẫn xuất hiện những tin tức kiểu như "Bắc Triều Tiên đối mặt với hạn hán" hay "mỗi người dân đất nước chỉ được một chén cơm hàng ngày". Các chuyên gia lưu ý rằng: việc thiếu thông tin về đời sống tại Triều Tiên đã làm lan truyền những tin tức dựa trên dữ liệu đã cũ. Năm 2014, nhà Triều Tiên học, Tiến sĩ Konstantin Asmolov nhấn mạnh^[162]:

Ở Triều Tiên, cảnh thiếu đói những năm 1990 đã không còn từ lâu. Quả là có một số vấn đề như thực phẩm tương đối đơn điệu, số lượng hạn chế, không phải lúc nào cũng đủ, nhưng đó không phải nạn đói. Hơn thế, nhờ loạt tổ hợp biện pháp mà năm ngoái Bắc Triều Tiên đã tự túc được thực phẩm. Họ ngày càng ít lệ thuộc vào viện trợ nhân đạo. Nhưng sự la lối rằng, người Bắc Triều Tiên đang chết vì đói, có động thái khiêu khích quân sự nhằm đòi viện trợ nhân đạo — là yếu tố không thể thiếu trong hoạt động tuyên truyền chống Bình Nhưỡng

Có một sự sùng bái cá nhân rộng rãi đối với Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật, và đa số văn học, âm nhạc đại chúng, nhà hát, phim ảnh ở Bắc Triều Tiên đều là để ca ngợi hai lãnh đạo, mặt khác nhiều tác phẩm cũng ca ngợi sự đi lên của xã hội mới, tình yêu thương giữa nhân dân và lãnh đạo.... ở Bắc Triều Tiên mọi người đều xem hai vị lãnh tụ Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật còn sống nên chỉ được phép viếng lãnh tụ bằng bó hoa và lẵng hoa. Tuyệt đối cấm viếng bằng vòng hoa vì họ quan niệm vật này chỉ có thể dành cho người đã chết. An ninh trong chuyện này cũng rất gắt gao, các cơ quan ngoại giao cũng không được phép mua và trực tiếp mang hoa đến viếng, mà chỉ có thể đặt tiền trước cho một cơ quan phục vụ chuyên trách. Hình ảnh và dấu ấn hai vị lãnh tụ Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật hiện diện khắp nơi trên đất nước. Ở nhiều địa danh hay những thiết chế lớn đều có bia biển rất lớn bằng bêtông ghi lại ngày tháng lãnh tụ từng ghé thăm. Đặc biệt là ở các quảng trường, ảnh lãnh tụ được treo ở vị trí trang trọng nhất giữa các kiến trúc chính. Để tạo nhiều điểm nhấn cho cả khu vực đô thị, người ta đắp cả ngọn đồi, xây bức tường lớn làm tranh hoành tráng về lãnh tụ.^[163]

Một sự kiện đại chúng ở Bắc Triều Tiên là thể dục đồng diễn. Màn đồng diễn lớn nhất gần đây được gọi là "Arirang". Nó được trình diễn sáu tối một tuần trong hai tháng và có hơn 100.000 người tham gia. Màn đồng diễn gồm nhảy múa, thể dục và múa kiểu ba lê để kỷ niệm lịch sử Bắc Triều Tiên và Đảng Lao động. Màn đồng diễn được tổ chức ở Bình Nhưỡng tại nhiều địa điểm (tuỳ theo tầm vóc của lễ hội theo từng năm) kể cả ở Nhà hát Lớn Mùng 1 Tháng 5. Lễ hội Arirang được tổ chức như để biểu dương sức mạnh của sự đồng lòng chung sức của người dân Triều Tiên. Đó cũng là lời nhắn nhủ rằng “đừng đi” trước tình trạng người dân rời miền Bắc chạy vào miền Nam kể từ ngày đất nước chia cắt.^[164]

Du lịch[sửa | sửa mã nguồn]

Theo nguyên tắc, bất kỳ ai cũng được phép du lịch tới Bắc Triều Tiên, và những ai có thể hoàn thành quá trình làm thủ tục thì đều không bị Bắc Triều Tiên từ chối cho nhập cảnh. Khách du lịch không được đi thăm thú bên ngoài vùng đã được cho phép trước mà không được hướng dẫn viên người Triều Tiên cho phép nhằm tránh các điệp viên nằm vùng.

Những khách du lịch có hộ chiếu Hoa Kỳ nói chung đều không được cấp visa, dù vẫn có một số ngoại lệ từng xảy ra vào năm 1995, 2002, và 2005. Bắc Triều Tiên đã thông báo cho những nhà tổ chức du lịch rằng họ sẽ cấp visa cho những người mang hộ chiếu Hoa Kỳ vào năm 2006. Các công dân Hàn Quốc cần có giấy phép đặc biệt của cả hai chính phủ mới được vào Bắc Triều Tiên. Năm 2002, vùng xung quanh Kŭmgangsan (núi Kim Cương), một ngọn núi đẹp gần biên giới Hàn Quốc, đã được chỉ định làm một địa điểm du lịch đặc biệt Khu du lịch Kŭmgangsan, nơi các công dân Nam Triều Tiên không cần giấy phép đặc biệt. Các tour du lịch do các công ty tư nhân điều hành đã đưa hàng nghìn người dân ở miền nam bán đảo Triều Tiên tới núi Kim Cương hàng năm.

Tháng 7 năm 2005 công ty Hyundai của Hàn Quốc đã đạt được một thoả thuận với chính phủ Triều Tiên về việc mở cửa thêm nhiều khu du lịch, gồm cả núi núi Paektu (Bạch Đầu) và Kaesŏng (Khai Thành).

Ngày 11 tháng 7 năm 2008, một nữ du khách Hàn Quốc bị 1 lính Bắc Triều Tiên bắn chết tại khu nghỉ mát núi Kŭmgang của Bắc Triều Tiên. Chính quyền Seoul đã ngưng lại chương trình du lịch núi Kŭmgang và đưa ra yêu cầu điều tra vụ việc trước khi cho phép dự án được khởi động trở lại, nhưng Bắc Triều Tiên cho đến nay vẫn từ chối đáp ứng.^[165]

Tháng 7 năm 2004, Quần thể kinh thành và lăng mộ Cao Câu Ly là địa điểm đầu tiên ở Bắc Triều Tiên được đưa vào danh sách Các di sản văn hoá thế giới của UNESCO.

Điện ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Hãng phim lớn nhất của Triều Tiên là Xưởng phim truyện Triều Tiên với một trường quay rộng khoảng 930.000 m² ở ngoại ô Bình Nhưỡng. Các hãng phim lớn khác ở Triều Tiên có thể kể tới Xưởng phim tài liệu Triều Tiên, Xưởng phim mùng 8 tháng 2 và Xưởng phim Khoa học và Giáo dục Triều Tiên (SEK Studio). Hãng SEK đã thực hiện các công đoạn sản xuất cho sê-ri phim hoạt hình của Mondo TV như King Lion Simba và Pocahontas. Năm 2005, SEK cũng là hãng phim Triều Tiên thực hiện dự án điện ảnh hợp tác đầu tiên của hai miền, đó là bộ phim hoạt hình Thẩm Thanh Vương hậu (왕후 심청, Wanghu Simcheong).

Do tính chất cô lập cao độ của chính quyền Triều Tiên nên thông tin về sự phát triển và các tác phẩm của nền điện ảnh nước này rất ít được thế giới biết tới. Trái lại, phim truyền hình của Hàn Quốc, đối thủ của Bắc Triều Tiên, được biết đến ở nhiều nước, đặc biệt ở các nước châu Á, và các diễn viên Hàn Quốc rất được yêu thích.

Ở Bắc Triều Tiên, xem phim Hàn Quốc là một tội nghiêm trọng. Tờ JoongAng Ilbo của Hàn Quốc còn loan tin rằng 10.000 người đã được triệu tập tới một sân vận động ở Wonsan để chứng kiến việc xử tử 8 phạm nhân bị kết tội xem các bộ phim truyền hình Hàn Quốc trái phép. Tuy nhiên, trang web tin tức Daily NK, trang chuyên về tin tức Triều Tiên lại cho biết họ không nhận được thông tin nào về vụ tử hình này.^[166][167] Rất có thể đây là một tin đồn vô căn cứ như nhiều tin khác do báo chí Hàn Quốc thêu dệt về quốc gia đối địch Triều Tiên.

Ẩm thực[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 2015, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc quyết định đưa món kim chi đỏ (khác với món kim chi ở Hàn Quốc đã được công nhận vào năm 2013) vào danh sách danh sách đề cử chính thức di sản văn hóa phi vật thể thế giới.^[168]

Các ngày lễ chính[sửa | sửa mã nguồn]

Trước khi bị Đế quốc Nhật Bản chiếm, Triều Tiên đã áp dụng múi giờ UTC+08:30 nhưng vào năm 1912, Đế quốc Nhật Bản đã cho thay đổi theo giờ chuẩn của nước này UTC+09:00

Để đánh dấu 70 năm bán đảo Triều Tiên thoát khỏi ách thống trị của Đế quốc Nhật Bản (1910 – 1945). Hội đồng Nhân dân tối cao Triều Tiên thông qua việc đổi múi giờ UTC+09:00 lùi lại 30 phút thành múi giờ UTC+08:30. Ngày 15 tháng 8 năm 2015 Triều Tiên đã đánh dấu sự kiện này bằng cách đánh chuông tại Đài Thiên văn Bình Nhưỡng vào lúc nửa đêm. Cùng lúc, tất cả cơ sở công nghiệp, xe lửa và tàu thuyền trên cả nước cũng hú còi, quân nhân phục vụ trong Quân đội Nhân dân Triều Tiên, các nhà khoa học và tất cả mọi người dân đều chỉnh lại đồng hồ theo giờ Bình Nhưỡng"

Ngày 5 tháng 5 năm 2018, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên chỉnh lại múi giờ thành UTC+09:00 để cùng thống nhất với Giờ chuẩn Hàn Quốc, theo đó bán đảo Triều Tiên sẽ chỉ còn một múi giờ nhằm thể hiện sự hòa giải sau Hội nghị thượng đỉnh liên Triều 2018 giữa lãnh đạo hai quốc gia.^[169][170]

Chính phủ Triều Tiên đã có một chương trình hạt nhân mà theo họ là đủ khả năng tạo ra bom hạt nhân, và họ đã 6 lần thử bom hạt nhân dưới lòng đất. Chương trình hạt nhân này thường gây ra tranh cãi trên bình diện quốc tế.

Bắc Triều Tiên có chủ trương thống nhất bán đảo Triều Tiên thông qua đàm phán hòa bình. Phía Triều Tiên đã đề xuất phương án Liên bang Koryo (Cao Ly) nhưng phía Hàn Quốc không chấp nhận. Tuy nhiên, với sự nghị kỵ sâu sắc của các bên, biện pháp đe dọa vũ lực bằng các cuộc tập trận của liên quân Mỹ - Hàn và thử vũ khí hạt nhân của Triều Tiên vẫn được coi là biện pháp hiệu quả nhất để giữ vững lệnh ngừng bắn từ Chiến tranh Triều Tiên.

Chương trình chế tạo vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên luôn gây lo ngại cho Hàn Quốc và nhiều nước láng giềng. Khi Nam Triều Tiên tuyên bố sẽ tấn công phủ đầu nhằm phá huỷ các cơ sở vũ khí hạt nhân nếu Bắc Triều Tiên tìm cách phát động một cuộc chiến tranh hạt nhân thì chính phủ Bắc Triều Tiên cũng đe doạ sẽ huỷ diệt Nam Triều Tiên.^[171]

"Mọi thứ sẽ tan thành tro bụi chứ không chỉ là một biển lửa một khi chúng ta ra đòn phủ đầu."

Hoặc gần đây họ tiếp tục đe dọa vì các nhà hoạt động xã hội Nam Triều Tiên thả truyền đơn chống đối qua biên giới, cũng như việc báo giới Nam Triều Tiên đăng tin sức khỏe nhà lãnh đạo Kim Jong-Il đang xấu đi.

"Những con rối Seoul cần nhớ rằng Triều Tiên có khả năng tấn công phủ đầu và hủy diệt mọi thứ, biến chúng thành tro bụi chứ không chỉ đẩy chúng vào biển lửa"

Lời đe dọa của Triều Tiên là có cơ sở khi phía Hàn Quốc từng tính toán rằng với số lượng Koksan (pháo) (tầm bắn 60 km với đạn tăng tầm) và pháo phản lực 240 mm mà Triều Tiên có, trong một phút nước này có thể bắn 10.000 quả đạn xuống Seoul và vùng phụ cận.^[172]

Vì theo Bình Nhưỡng khả năng tấn công phủ đầu của họ là "ngoài sức tưởng tượng và sức tàn phá còn mạnh hơn vũ khí nguyên tử".^[173]

Ngày 23 tháng 11 năm 2010, Quân đội Triều Tiên nã pháo vào Yeonpyeong của Hàn Quốc làm chết hai lính thủy, 16 lính khác và hơn mười người thường dân Hàn Quốc bị thương. Tuy nhiên, 2 bên đổ lỗi cho nhau là kẻ khiêu khích trước^{[174][175][176][177]}

1. ^ “World Population Prospects: The 2017 Revision”. ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2017. 
   


2. ^ Alton, David; Chidley, Rob (2013). Building Bridges: Is There Hope for North Korea?. Oxford: Lion Books. tr. 89. ISBN 978-0-7459-5598-8. 
   


3. ^ “DPR Korea 2008 Population Census National Report” (PDF). Pyongyang: DPRK Central Bureau of Statistics. 2009. tr. 14. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 31 tháng 3 năm 2010. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2011. 
   


4. ^ “GDP (PPP) Field listing”. CIA World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 6 năm 2014. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2014. 
   


5. ^ “GDP (PPP) per capita Field listing”. CIA World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 6 năm 2014. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2014. 
   


6. ^ “National Accounts Main Aggregate Database”. United Nations Statistics Division. Tháng 12 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 2 năm 2016. 
   


7. ^ ^{a ă} “Archived copy”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 1 năm 2017. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2017.  Hyundai Research Institute (South Korea)
   


8. ^ “Table 1.3: HDI ranking for developing countries, 1995” (PDF). Human Development Report 1998. United Nations Development Program. 1998. tr. 33. Bản gốc lưu trữ (PDF) ngày 29 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2016. 
   


9. ^ http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/northkorea/10674561/North-Korea-goes-to-the-polls-with-only-one-candidate-to-choose-from.html
   


10. ^ BBC Vietnamese - Thế giới - Ảnh vệ tinh hé lộ bí ẩn Bắc Hàn
    


11. ^ DPRK has quietly amended its Constitution (Lưu trữ tại WebCite)
    


12. ^ Bureau of East Asian and Pacific Affairs (tháng 4 năm 2007). “Background Note: North Korea”. United States Department of State. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2007. 
    


13. ^ “Armed forces: Armied to the hilt”. The Economist. Ngày 19 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2011. 
    


14. ^ Anthony H. Cordesman (ngày 21 tháng 7 năm 2011). The Korean Military Balance (PDF). Center for Strategic & International Studies. ISBN 978-0-89206-632-2. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2011. The DPRK is one of the most militarized countries in the world. It has extraordinarily large anti-aircraft holdings, nearly twice the artillery strength of the Republic of Korea (South Korea), as well as a major advantage in self-propelled artillery and a massive lead in multiple rocket launchers. 
    


15. ^ International Space Dominance: 7 Nations Launching the Next Space Race, Popular Mechanics, ngày 1 tháng 10 năm 2009
    


16. ^ http://www.cbsnews.com/news/north-korea-the-hermit-kingdom/
    


17. ^ http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/pdf/CS_North-Korea.pdf
    


18. ^ ^{a ă} http://www.tienphong.vn/the-gioi/624039/trieu-tien--tu-hoang-kim-denkho-nan-tpod.html. 
    


19. ^ Tính trước nguy cơ 20 năm, suy ngẫm về Đảng Cộng sản Liên Xô mất đảng. Nhà xuất bản chính trị quốc gia. Trang 29
    


20. ^ http://tuoitre.vn/tin/the-gioi/20170707/trieu-tien-goc-nhin-khac-ngoai-ten-lua-hat-nhan/1344784.html
    


21. ^ ^{a ă â b} “Korea, North”. The World Factbook. 2009. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2010. 
    


22. ^ http://vi.rfi.fr/chau-a/20150401-bac-trieu-tien-tu-che-tao-may-bay-co-nho/
    


23. ^ http://vietnamnet.vn/vn/quoc-te/102728/giai-ma-thanh-cong-ten-lua-trieu-tien.html
    


24. ^ http://laodong.com.vn/chinh-tri/bai-1-ai-di-ve-cung-noi-khong-ngo-trieu-tien-phat-trien-nhu-vay-168215.bld
    


25. ^ ^{a ă} http://www.doisongphapluat.com/tin-tuc/the-gioi/vi-sao-bao-chi-nuoc-ngoai-hay-dua-tin-vit-ve-trieu-tien-a17076.html
    


26. ^ Người tình của Kim Jong Un bị xử bắn. Truy cập 2013-08-30.
    


27. ^ Truy cập 2015-06-02
    


28. ^ Lãnh tụ Bắc Hàn để các con chó đói ăn thịt người chú. Truy cập 2014-01-06.
    


29. ^ ngày 17 tháng 5 năm 2014, 11:34 am. “Executed singer alive and well, Pyongyang TV shows - The West Australian”. Au.news.yahoo.com. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2014. 
    


30. ^ “North Korean singer “executed by firing squad” shows up alive and well in Pyongyang | NK News - North Korea News”. NK News. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2014. 
    


31. ^ Justin Rohrlich (ngày 22 tháng 1 năm 2014). “Inside the North Korea Rumor Mill”. NK News. Truy cập ngày 18 tháng 5 năm 2014. 
    


32. ^ Sarah Dean (ngày 29 tháng 5 năm 2014). “Girls playing on the beach, hair salons and bored commuters: Tourist who took camera inside North Korea expecting to find 'really, really sad people' is shocked to discover a happy country”. Daily Mail. 
    


33. ^ Allison Quinn (ngày 5 tháng 8 năm 2014). “Letter to Kim Jong-un Takes Russian Schoolgirl to North Korea”. Moscow Times. 
    


34. ^ ^{a ă} Abt, Felix (2014). A Capitalist in North Korea: My Seven Years in the Hermit Kingdom. Tuttle Publishing. ISBN 9780804844390. 
    


35. ^ http://motthegioi.vn/quoc-te/thi-su-quoc-te/han-quoc-truc-xuat-mot-han-kieu-vi-dam-ca-ngoi-trieu-tien-142352.html
    


36. ^ http://vtc.vn/trieu-tien-bat-de-toc-kieu-kim-jong-un-dau-la-su-that.311.481385.htm
    


37. ^ [1]
    


38. ^ Nordkoreas Verteidigungsminister hingerichtet, FAZ, 13.5.2015
    


39. ^ http://motthegioi.vn/quoc-te/han-quoc-rut-tin-ong-kim-jong-un-xu-tu-bo-truong-quoc-phong-188698.html
    


40. ^ http://www.upi.com/Top_News/World-News/2015/05/13/North-Korea-defense-chief-was-purged-maybe-not-executed-says-Seouls-spy-agency/1931431522581/
    


41. ^ http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/trieu-tien-gian-du-truoc-thong-tin-bo-truong-quoc-phong-bi-xu-tu-3220037.html
    


42. ^ http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20150513000223
    


43. ^ https://actualidad.rt.com/ultima_hora/192376-resucita-corea-norte-funcionario-ejecutado
    


44. ^ http://laodong.com.vn/the-gioi/tuong-trieu-tien-tuongbi-xu-tu-hoa-ra-duoc-cat-nhac-vi-tri-quyen-luc-trong-dang-550011.bld
    


45. ^ http://www.nguoiduatin.vn/dai-su-viet-nam-giai-ma-bi-an-trieu-tien-a119413.html
    


46. ^ Hiến pháp Triều Tiên 1998, phần Giới thiệu.
    


47. ^ Hitchens, Christopher (ngày 24 tháng 12 năm 2007). “Why has the Bush administration lost interest in North Korea?”. Slate. Truy cập ngày 9 tháng 4 năm 2010. 
    


48. ^ ^{a ă} “North Korea profile: Leaders”. BBC. Ngày 26 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 18 tháng 5 năm 2014. 
    


49. ^ “North Korea: Kim Jong-un hailed 'supreme commander'”. BBC. Ngày 24 tháng 12 năm 2011. Truy cập ngày 18 tháng 5 năm 2014. 
    


50. ^ Hiến pháp Triều Tiên 1998, Điều 111.
    


51. ^ Hiến pháp Triều Tiên 1998, Điều 87.
    


52. ^ Hiến pháp Triều Tiên 1998, Điều 88.
    


53. ^ “Report on Implementation of 2009 Budget and 2010 Budget”. Korean Central News Agency. 09. 
    


54. ^ " Background Note: North Korea", US Department of State, October, 2006.
    


55. ^ Bureau of East Asian and Pacific Affairs (tháng 4 năm 2007). “Background Note: North Korea”. United States Department of State. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2007. 
    


56. ^ Армии стран мира: К, soldiering.ru
    


57. ^ Library of Congress country study, see p. 19 - Major Military Equipment
    


58. ^ Order of Battle - North Korea, MilAviaPress
    


59. ^ North Korea Country Study (2009), Library of Congress, pp.288-293 (on PDF reader)
    


60. ^ North Korea Appears Capable of Jamming GPS Receivers, globalsecurity.org, ngày 7 tháng 10 năm 2010
    


61. ^ North Korea 'develops stealth paint to camouflage fighter jets', The Daily Telegraph, ngày 23 tháng 8 năm 2010
    


62. ^ North Korea's Human Torpedoes, DailyNK, 06-05-2010
    


63. ^ “New Threat from N.Korea's 'Asymmetrical' Warfare”. English.chosun.com. The Chosun Ilbo (English Edition). Ngày 29 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2010. 
    


64. ^ North Korea's military aging but sizable, CNN, ngày 25 tháng 11 năm 2010
    


65. ^ Chương trình hạt nhân của Triều Tiên “ngốn” bao nhiêu tiền?, VnEconomy, 21/07/2017
    


66. ^ Bắc Hàn và giấc mơ nguyên tử đã ba đời, Nguyễn Tiến Hưng, BBC Vietnam
    


67. ^ 'Chiếc hộp Pandora' đã mở ra khi TT Moon gặp lãnh đạo Kim lần thứ 3, 19/09/2018, news.zing.vn
    


68. ^ Vladimir Putin warns world faces 'global catastrophe' over North Korea, CNN, September 5, 2017
    


69. ^ The Hidden Gulag: Exposing North Korea’s Prison Camps Prisoners' Testimonies and Satellite Photographs
    


70. ^ Video shows harsh life in N. Korean camp
    


71. ^ Death, terror in N. Korea gulag
    


72. ^ Access to Evil
    


73. ^ “2009 Human Rights Report: Democratic People's Republic of Korea”. U.S. Department of State. Truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2010. 
    


74. ^ “North Korea: Torture, death penalty and abductions”. Amnesty International. Truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2010. 
    


75. ^ “White paper on human rights in North Korea 2009 (page 74 – 75)” (PDF). Korea Institute for National Unification. Truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2010. 
    


76. ^ “The Hidden Gulag – Part Three: Summary of torture and infanticide information (page 70 – 72)” (PDF). The Committee for Human Rights in North Korea. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2010. 
    


77. ^ “Running Out of the Darkness”. TIME Magazine. Ngày 24 tháng 4 năm 2006. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2006. 
    


78. ^ “N. Korean Defectors Describe Brutal Abuse”. The Associated Press. Ngày 29 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 16 tháng 12 năm 2008. 
    


79. ^ “The Hidden Gulag – Satellite imagery: Selected North Korean Prison Camp Locations (page 89)” (PDF). The Committee for Human Rights in North Korea. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2010. 
    


80. ^ “Testimony of Ms. Soon Ok Lee, North Korean prison camp survivor”. United States Senate Hearings. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2010. 
    


81. ^ UN Commission on Human Rights (ngày 14 tháng 4 năm 2005). “html version of the file http://ap.ohchr.org/documents/E/CHR/resolutions/E-CN_4-RES-2005-11.doc”. Situation of human rights in the Democratic People’s Republic of Korea: Human Rights Resolution 2005/11. Truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2007. 
    


82. ^ Report of the Commission of Inquiry on Human Rights in the Democratic People’s Republic of Korea
    


83. ^ Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor (ngày 28 tháng 2 năm 2005). “Country Reports on Human Rights Practices: Korea, Democratic People's Republic of”. US Department of State. Truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2007. 
    


84. ^ ^{a ă} Neaderland, Benjamin (2004). “Quandary on the Yalu: International Law, Politics, and China's North Korean Refugee Crisis”. Stanford Journal of International Law (1): 143–178. 
    


85. ^ “Kim Jong Il’s leadership, key to victory”. Naenara. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2006. 
    


86. ^ “Worst Obstacle to Reunification of Korea”. Korea Today. Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2006. 
    


87. ^ http://www.kcna.co.jp/item/2005/200512/news12/23.htm#3
    


88. ^ “Palestinian Self-Determination, Human Rights In Democratic People’s Republic Of Korea Addressed In Texts Approved By Third Committee”. United Nations. 17 tháng 11 năm 2005. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2010. 
    


89. ^ “DisplayNews”. Ohchr.org. 25 tháng 3 năm 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 9 năm 2010. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2010. 
    


90. ^ “Triều Tiên, đất nước kỳ lạ - Kỳ 5: Đồng won xanh, đỏ”. 
    


91. ^ Bình Nhưỡng dọa hủy diệt Hàn Quốc
    


92. ^ Triều Tiên dọa biến Hàn Quốc thành tro bụi
    


93. ^ ^{a ă} VN+: Hàn Quốc viện trợ bột mỳ đợt hai cho Triều Tiên
    


94. ^ Bắc Hàn đồng ý nhận cứu trợ từ Nam Hàn
    


95. ^ Hàn - Triều cam kết ký hiệp định hòa bình, kết thúc chiến tranh, VnExpress, 27/4/2018
    


96. ^ Kỷ niệm 65 năm Ngày thành lập Đảng Lao động Triều Tiên
    


97. ^ ^{a ă} Thông tin cơ bản về CHDCND Triều Tiên và quan hệ Việt Nam - Triều Tiên
    


98. ^ N Korea admits Vietnam war role
    


99. ^ Asia Times
    


100. ^ North Korea fought in Vietnam War
     


101. ^ BBC Vietnamese - Việt Nam - Kim Jong-il qua đời: phản ứng từ VN
     


102. ^ http://www.vietnamplus.vn/trieu-tien-se-dung-thu-hat-nhan-neu-myhan-ngung-tap-tran-chung/366688.vnp
     


103. ^ Tuyên bố chung của Trump - Kim nói gì?, 12/06/2018, Vietnamnet
     


104. ^ Alton, 2013. p. 79. As of 2005 the agency "Religious Intelligence UK" estimated 3,846,000 believers of Korean shamanism, 3,245,000 Chondoists, 1,082,888 Buddhists, 406,000 Christians, and the rest non-believers.
     


105. ^ “Annual Report of the United States Commission on International Religious Freedom”. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2010. 
     


106. ^ “N Korea stages Mass for Pope”. BBC. 
     


107. ^ “Bắc Triều Tiên: Thánh lễ không có linh mục”. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2015. 
     


108. ^ “WWL: Focus on the Top Ten”. http://sb.od.org. 
     


109. ^ North Korea - Education Overview, Library of Congress.
     


110. ^ “Political Life Launched by Chosun Children's Union”. Daily NK. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2010. 
     


111. ^ “Educational themes and methods”. Lcweb2.loc.gov. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2010. 
     


112. ^ “Primary and Secondary education”. Lcweb2.loc.gov. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2010. 
     


113. ^ “Triều Tiên - đất nước lạ kỳ: Giáo dục không mất tiền”. 
     


114. ^ “North Korea - Higher education.”. Lcweb2.loc.gov. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2010. 
     


115. ^ ^{a ă} North Korea EDUCATION
     


116. ^ North Korea: Education Revolution In Progress
     


117. ^ Bên trong thư viện trung ương đồ sộ của Triều Tiên, 19/07/2018, Vietnamnet
     


118. ^ Library of Congress country study, see p. 8 - Health
     


119. ^ ^{a ă â} “Y tế cũng miễn phí”. 
     


120. ^ North Korea Public Health, Country Studies
     


121. ^ “N Korea healthcare 'near collapse'”. BBC News. Ngày 18 tháng 11 năm 2008. 
     


122. ^ “Life Inside North Korea”. U.S. Department of State. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2008. Truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2008. 
     


123. ^ “CIA - The World Factbook -- Country Comparison:: Life expectancy at birth”. The World Factbook. Central Intelligence Agency. 2009. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009. 
     


124. ^ Calgary Doctor Returns from North Korea- Canadian Red Cross
     


125. ^ ^{a ă â b} North Korea's crumbling health system in dire need of aid
     


126. ^ http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-10665964
     


127. ^ Local factories in North Korea, Interview by staff reporter, Joon Ang Ilbo, taken from Tong-il Hankuk newspaper, ngày 14 tháng 3 năm 2002
     


128. ^ http://www.jstor.org/pss/2644057
     


129. ^ “North Korean Economy Watch » Blog Archive » Scott Snyder on Rason”. Nkeconwatch.com. Ngày 5 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2010. 
     


130. ^ “North Korean Economy Watch » Blog Archive » Bridge on China-North Korea border being renovated”. Nkeconwatch.com. Ngày 13 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2010. 
     


131. ^ “Human Development Report 1998”. United Nations Development Programme. 1998. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009. 
     


132. ^ Welcome to North Korea. Rule No. 1: Obey all rules, Steve Knipp, Contributor to The Christian Science Monitor. ngày 2 tháng 12 năm 2004.
     


133. ^ Ryu, Yi-geun; Daniel Rakove (ngày 30 tháng 5 năm 2007). “[Feature] In reclusive North, signs of economic liberalization”. The Hankyoreh (The Hankyoreh Media Company). Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009. 
     


134. ^ Báo Tuổi Trẻ
     


135. ^ BBC
     


136. ^ BBC
     


137. ^ Jangmadang Will Prevent "Second Food Crisis" from Developing, DailyNK, 2007-10-26
     


138. ^ 2008 Top Items in the Jangmadang, The DailyNK, ngày 1 tháng 1 năm 2009
     


139. ^ Kim Jong Eun's Long-lasting Pain in the Neck, TheDailyNK, ngày 30 tháng 11 năm 2010
     


140. ^ Báo Tuổi Trẻ
     


141. ^ “COUNTRY PROFILE: NORTH KOREA” (PDF). Library of Congress – Federal Research Division. Tháng 7 năm 2007. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009. 
     


142. ^ “DPRK--Only Tax-free Country”. Truy cập ngày 19 tháng 6 năm 2009. 
     


143. ^ “The Taean Work System”. Lcweb2.loc.gov. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2010. 
     


144. ^ “NK's Economy Records 1st Growth in 3 Years”. Koreatimes.co.kr. Ngày 28 tháng 6 năm 2009. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2010. 
     


145. ^ Basic information on the Democratic People's Republic of Korea. Bộ ngoại giao Bulgaria.
     


146. ^ In limited N.Korean market, furor for S.Korean products, The Hankyoreh, ngày 6 tháng 1 năm 2011
     


147. ^ http://www.inas.gov.vn/730-cai-cach-kinh-te-o-cong-hoa-dan-chu-nhan-dan-trieu-tien.html
     


148. ^ “MAJOR FOOD AND AGRICULTURAL COMMODITIES AND PRODUCERS - Countries by commodity”. UN FAO Statistics Division. 2005. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009. 
     


149. ^ “MAJOR FOOD AND AGRICULTURAL COMMODITIES AND PRODUCERS - Countries by commodity”. UN FAO Statistics Division. 2005. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009. 
     


150. ^ ^{a ă} Noland, Marcus, Sherman Robinson and Tao Wang, Famine in North Korea: Causes and Cures, Institute for International Economics.
     


151. ^ ^{a ă} Spoorenberg, Thomas; Schwekendiek, Daniel. 2012. "Demographic Changes in North Korea: 1993–2008", Population and Development Review, 38(1), pp. 133-158.
     


152. ^ Lee Kuan Yew (2013). “North Korea: A Grand Hoax”, in L.K. Yew, One Man’s View of the World (Singapore: Straits Times Press), pp. 137]
     


153. ^ “North Korea, Facing Food Shortages, Mobilizes Millions From the Cities to Help Rice Farmers”. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2008. 
     


154. ^ “North Korea's problem with food”. Truy cập ngày 24 tháng 12 năm 2009. 
     


155. ^ BBC: N Koreans eating twigs
     


156. ^ http://www.atimes.com/atimes/Korea/JD30Dg01.html Asia Times: North Korea stoic in the face of famine
     


157. ^ Starving North Koreans forced to survive on diet of grass and tree bark
     


158. ^ http://www.wfp.org/countries/korea-democratic-peoples-republic-dprk/overview
     


159. ^ http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/northkorea/11422270/North-Korea-food-production-improves-slightly.html
     


160. ^ http://faostat.fao.org/DesktopDefault.aspx?PageID=339&lang=en&country=116
     


161. ^ http://vtc.vn/nan-doi-o-trieu-tien-chi-la-bia-dat.311.377607.htm
     


162. ^ http://vn.sputniknews.com/asia/20151112/865043.html
     


163. ^ “Triều Tiên, đất nước lạ kỳ - Kỳ 2: Lãnh tụ bất tử”. 
     


164. ^ “Triều Tiên - Đất nước lạ kỳ - Kỳ cuối: Ước nguyện thống nhất”. 
     


165. ^ KBS World: Kỷ niệm 3 năm ngày du khách Hàn bị bắn chết tại núi Geumgang của Bắc Triều Tiên
     


166. ^ Triều Tiên "xử tử 80 người vì xem phim Hàn"
     


167. ^ Triều Tiên tử hình 80 người vì xem phim Hàn Quốc
     


168. ^ “Kim chi đỏ của Triều Tiên được vinh danh”. 
     


169. ^ “Triều Tiên chỉnh múi giờ trở lại như Hàn Quốc từ 5-5”. 
     


170. ^ “Kim Jong-un tuyên bố hợp nhất múi giờ Triều Tiên với Hàn Quốc”. 
     


171. ^ Bình Nhưỡng dọa hủy diệt Hàn Quốc Thứ hai, 31/3/2008, 07:24 GMT+7
     


172. ^ http://infonet.vn/kham-pha-phao-tu-hanh-lon-nhat-cua-quan-doi-trieu-tien-post139856.info
     


173. ^ Triều Tiên dọa biến Hàn Quốc thành tro bụi Thứ ba, 28/10/2008, 16:29 GMT+7
     


174. ^ Kim, Kwang-Tae (ngày 22 tháng 11 năm 2010). “SKorea: NKorea Fires Artillery Onto Island”. Associated Press. Truy cập ngày 22 tháng 11 năm 2010. 
     


175. ^ “(URGENT) Four S. Korean soldiers wounded by N. Korean artillery fire: military officials”. Yonhap News Agency. Ngày 23 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 22 tháng 11 năm 2010. 
     


176. ^ Branigan, Tania (ngày 23 tháng 11 năm 2010). “Artillery fire on Korean border”. guardian.co.uk (Guardian). Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2010. 
     


177. ^ “Artillery fire on Korean border”. BBC Online. BBC. Ngày 23 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2010. 
     

• Gordon Cucullu, Separated At Birth: How North Korea Became The Evil Twin, Globe Pequot Press (2004), hardcover, 307 pages, ISBN 1-59228-591-0 *Bruce Cumings, Korea's Place in the Sun: A Modern History, W.W. Norton & Company, 1998, paperback, 527 pages, ISBN 0-393-31681-5 *Bruce Cumings, Origins of the Korean War: Liberation and the Emergence of Separate Regimes, Princeton University Press, 1981, paperback, ISBN 0-691-10113-2


• Nick Eberstadt, còn gọi là Nicholas Eberstadt, The End of North Korea, American Enterprise Institute Press (1999), hardcover, 191 pages, ISBN 0-8447-4087-X


• John Feffer, North Korea South Korea: U.S. Policy at a Time of Crisis, Seven Stories Press, 2003, paperback, 197 pages, ISBN 1-58322-603-6


• Kang, Chol-Hwan (2001). The Aquariums of Pyongyang. Basic Books, 2001. ISBN 0-465-01102-0. 


• Mitchell B. Lerner, The Pueblo Incident: A Spy Ship and the Failure of American Foreign Policy, University Press of Kansas, 2002, hardcover, 408 pages, ISBN 0-7006-1171-1


• Bradley Martin, Under The Loving Care Of The Fatherly Leader: North Korea And The Kim Dynasty, St. Martins (October, 2004), hardcover, 868 pages, ISBN 0-312-32221-6


• Oberdorfer, Don.The two Koreas: a contemporary history. Addison-Wesley, 1997, 472 pages, ISBN 0-201-40927-5


• Kong Dan Oh, and Ralph C. Hassig, North Korea Through the Looking Glass, The Brookings Institution, 2000, paperback, 216 pages, ISBN 0-8157-6435-9


• Quinones, Dr. C. Kenneth, and Joseph Tragert, The Complete Idiot's Guide to Understanding North Korea, Alpha Books, 2004, paperback, 448 pages, ISBN 1-59257-169-7


• Sigal, Leon V., Disarming Strangers: Nuclear Diplomacy with North Korea, Princeton University Press, 199, 336 pages, ISBN 0-691-05797-4


• Vladimir, Cyber North Korea, Byakuya Shobo, 2003, paperback, 223 pages, ISBN 4-89367-881-7


• Norbert Vollertsen, Inside North Korea: Diary of a Mad Place, Encounter Books, 2003, hardcover, 280 pages, ISBN 1-893554-87-2


• Michael Harrold, Comrades and Strangers: Behind the Closed Doors of North Korea, Wiley Publishing, 2004, paperback, 432 pages, ISBN 0-470-86976-3

• Danh sách các lãnh đạo Triều Tiên trên website của CIA


• "Think Again: The Korea Crisis" from Foreign Policy Magazine


• A gulag with nukes: inside North Korea by Jasper Becker


• Bộ ảnh về nước CHDCND Triều Tiên


• Bizarre Trip of a Lifetime from the Los Angeles Times, about a group of American "extreme travelers" who visited North Korea in the fall of 2005


• Pyongyang Watch, an archive of Aidan Foster-Carter's coverage of North Korea for the Asia Times.


• Peter Hayes, David von Hippel, Jungmin Kang, Tatsujiro Suzuki, Richard Tanter, and Scott Bruce, "Grid-locked," Bulletin of the Atomic Scientists, January/tháng 2 năm 2006. On North Korea's energy crisis.


• "A Year in Pyongyang", by Andrew Holloway, 1988.


• 201 photos DPRK-2005


• Triều Tiên tố Hàn Quốc nã đạn trước

Những liên kết tới Chính phủ CHDCND Triều Tiên[sửa | sửa mã nguồn]

Các website về CHDCND Triều Tiên[sửa | sửa mã nguồn]

Các trang web chỉ trích CHDCND Triều Tiên[sửa | sửa mã nguồn]

Các tài liệu về CHDCND Triều Tiên[sửa | sửa mã nguồn]