Thăng Bình là một huyện phía đông tỉnh Quảng Nam, huyện lỵ là thị trấn Hà Lam. Về phía đông Thăng Bình giáp biển Đông; phía tây giáp huyện Hiệp Đức và huyện Quế Sơn; phía nam giáp thành phố Tam Kỳ; phía bắc giáp huyện Quế Sơn và huyện Duy Xuyên[2]. Thăng Bình ở toạ độ 15°30’ đến 15°59’ vĩ độ bắc và từ 108°7’ đến 108°30’ kinh độ đông.
Trước 1430, Thăng Bình thuộc Cổ Lũy Động, một đơn vị hành chính của Chiêm Thành. Năm 1430, vùng đất này nằm dưới sự quản lý của nhà Hồ. Năm 1471 vua Lê Thánh Tông lập Đạo Thừa tuyên Quảng Nam. Năm 1490 Đạo Thừa tuyên Quảng Nam đổi thành xứ Quảng Nam, năm 1520 gọi là trấn Quảng Nam và năm 1602 Chúa tiên Nguyễn Hoàng đổi thành Dinh Quảng Nam, huyện Lệ Giang đổi thành huyện Lệ Dương; đến năm 1906 đổi thành Phủ Thăng Bình. Năm 1922, một số xã phía Tây Nam Phủ Thăng Bình được tách nhập với một số xã của phía Tây Phủ Tam Kỳ thành huyện mới là Tiên Phước. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, 5 xã phía Đông của Duy Xuyên được nhập vào Thăng Bình.
Sau năm 1975, huyện Thăng Bình có 20 xã: Bình An, Bình Đào, Bình Định, Bình Dương, Bình Giang, Bình Hải, Bình Lâm, Bình Lãnh, Bình Nam, Bình Nguyên, Bình Phú, Bình Phục, Bình Quế, Bình Quý, Bình Sa, Bình Trị, Bình Triều, Bình Trung, Bình Tú, Thăng Phước.
Ngày 23-9-1981, chia xã Bình Nguyên thành thị trấn Hà Lam và xã Bình Nguyên.
Ngày 14-3-1984, tách thôn Tú Trà của xã Bình Tú, tách thôn Ngũ Xã, thôn Gia Hội của xã Bình Phú để thành lập một xã mới lấy tên là xã Bình Chánh; chia xã Bình Đào thành 2 xã lấy tên là xã Bình Đào và xã Bình Minh. Từ đó, huyện Thăng Bình có 1 thị trấn Hà Lam và 22 xã: Bình An, Bình Chánh, Bình Đào, Bình Định, Bình Dương, Bình Giang, Bình Hải, Bình Lâm, Bình Lãnh, Bình Minh, Bình Nam, Bình Nguyên, Bình Phú, Bình Phục, Bình Quế, Bình Quý, Bình Sa, Bình Trị, Bình Triều, Bình Trung, Bình Tú, Thăng Phước.
Ngày 31-12-1985, hai xã vùng tây là Bình Lâm và Thăng Phước được nhập vào huyện mới Hiệp Đức.[3]. Huyện Thăng Bình còn lại 1 thị trấn Hà Lam và 20 xã: Bình An, Bình Chánh, Bình Đào, Bình Định, Bình Dương, Bình Giang, Bình Hải, Bình Lãnh, Bình Minh, Bình Nam, Bình Nguyên, Bình Phú, Bình Phục, Bình Quế, Bình Quý, Bình Sa, Bình Trị, Bình Triều, Bình Trung, Bình Tú.
Ngày 8-3-2007, chia xã Bình Định thành 2 xã: Bình Định Bắc và Bình Định Nam.
Từ đó, huyện Thăng Bình có 1 thị trấn và 21 xã, giữ ổn định cho đến nay.
Thăng Bình có khí hậu nhiệt đới gió mùa, với độ ẩm trung bình năm vượt quá 80%, lượng mưa trung bình năm đạt 2.000 mm. Khí hậu chia thành 2 mùa rõ rệt trong năm. Mùa mưa bắt đầu từ tháng 9 năm trước đến tháng 2 năm sau với những trận mưa có cường suất lớn, thời lượng mưa kéo dài gây úng ngập trên diện rộng các xã phía Đông của huyện. Mùa khô bắt đầu từ tháng 2 và kết thức vào tháng 8 với nắng nóng, độ ẩm thấp gây khô hạn. Thời tiết các xã vùng cát như Bình Sa, Bình Nam, Bình Hải, Bình Dương trở nên ngột ngạt vào mùa này.
| Năm 2001 | Năm 2002 | Năm 2003 | Năm 2004 | |
|---|---|---|---|---|
| Tháng 1 | 44,5 | 32,7 | 22.0 | 67.8 |
| Tháng 2 | 40.7 | 30.6 | 20.2 | 6.9 |
| Tháng 3 | 92.5 | 37.0 | 37.5 | 9.5 |
| Tháng 4 | 133.0 | 17.8 | 12.8 | |
| Tháng 5 | 272.8 | 285.0 | 110.3 | 43.7 |
| Tháng 6 | 206.1 | 104.3 | 95.7 | 154.3 |
| Tháng 7 | 36.1 | 30.2 | 12.7 | 244.1 |
| Tháng 8 | 512.1 | 375.8 | 85.7 | 68.1 |
| Tháng 9 | 107.9 | 526.9 | 476.0 | 328.6 |
| Tháng 10 | 728.4 | 527.4 | 412.6 | 266.1 |
| Tháng 11 | 307.3 | 470.2 | 295.2 | 258.1 |
| Tháng 12 | 400.4 | 212.2 | 169.7 | 94.0 |
| Cả Năm | 2,750.8 | 2,865.3 | 1,747.5 | 1,375.1 |
Đất đai ở Thăng Bình chia làm nhiều vùng khác nhau: vùng ven biển chủ yếu là đất cát trắng; vùng đồng bằng trung du bán sơn địa và miền núi rừng rậm rạp, đất đai khô cằn, bạc màu hoặc bị đá ong hoá. Hiện nay diện tích gò đồi, núi trọc chiếm 2/5 diện tích đất đai của huyện.
Huyện Thăng Bình có diện tích: 38.475,07 ha, dân số: 186.964 người[5].
Thăng Bình có 1 thị trấn Hà Lam - huyện lị và 21 xã: Bình An, Bình Chánh, Bình Đào, Bình Định Bắc, Bình Định Nam, Bình Dương, Bình Giang, Bình Hải, Bình Lãnh, Bình Minh, Bình Nam, Bình Nguyên, Bình Phú, Bình Phục, Bình Quế, Bình Quý, Bình Sa, Bình Trị, Bình Triều, Bình Trung, Bình Tú.
Sôn Ly Ly và sông Trường Giang là hai dòng sông chính chảy trên địa bàn huyện. Sông Ly Ly bị đổi dòng liên tục do ảnh hưởng của các trận lũ lớn, về mùa khô nước sông thường khô cạn. Sông Trường Giang đoạn chảy qua huyện bị người dân trong vùng be bờ nuôi tôm, thu hẹp đáng kể dòng chảy. Thăng Bình có 25 km đường bờ biển với nhiều bãi biển đẹp nhưng chưa được khai thác để phát triển du lịch.
Bảng 2. Các đơn vị hành chính của huyện Thăng Bình
| STT | Đơn vị hành chính cấp xã | Diện tích (ha) | Dân số (người) |
|---|---|---|---|
| 1 | TT. Hà Lam | 1.170 | 17.091 |
| 2 | Xã Bình Dương | 2.050 | 7.344 |
| 3 | Xã Bình Giang | 1.713 | 10.017 |
| 4 | Xã Bình Nguyên | 727,08 | 6.652 |
| 5 | Xã Bình Phục | 1.810 | 8.832 |
| 6 | Xã Bình Triều | 1.263,10 | 9.701 |
| 7 | Xã Bình Đào | 1.150,38 | 7.721 |
| 8 | Xã Bình Minh | 1.180 | 7.108 |
| 9 | Xã Bình Lãnh | 1.923 | 6.596 |
| 10 | Xã Bình Trị | 1.986 | 7.676 |
| 11 | Xã Bình Định Bắc | 1.452 | 4.883 |
| 12 | Xã Bình Định Nam | 1.678 | 5.274 |
| 13 | Xã Bình Quý | 2.700 | 13.225 |
| 14 | Xã Bình Phú | 2.665 | 4.614 |
| 15 | Xã Bình Chánh | 1.468 | 4.330 |
| 16 | Xã Bình Tú | 2.000 | 12.934 |
| 17 | Xã Bình Sa | 2.034 | 6.927 |
| 18 | Xã Bình Hải | 1.247 | 5.931 |
| 19 | Xã Bình Quế | 1.553,12 | 7.208 |
| 20 | Xã Bình An | 2.160 | 12.282 |
| 21 | Xã Bình Trung | 1.915,39 | 11.830 |
| 22 | Xã Bình Nam | 2.612 | 8.704 |
Nguồn: Sở Nội vụ Quảng Nam, 2007[5]
Trước ngày 31 tháng 12 năm 1985, Thăng Bình còn bao gồm hai xã phía tây Bình Lâm và Thăng Phước. Hai xã này sau đó được sáp nhập cùng với 4 xã của huyện Quế Sơn và 2 xã của huyện Phước Sơn để thành lập huyện Hiệp Đức[2].
Tại làng cổ Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, có di tích Tháp Đồng Dương hay còn gọi là Phật viện Đồng Dương là một di tích quan trọng vào bậc nhất của Chăm Pa, gồm có hệ thống các tháp nằm gần nhau.
Nhà cách mạng[sửa | sửa mã nguồn]
- Tiểu La Nguyễn Thành
- Trung tướng Châu Văn Mẫn, Anh hùng lực lượng vũ trang,Tổng cục trưởng TC Chính trị CAND. Cựu tù chính trị Côn Đảo
Nhà văn, nhà báo[sửa | sửa mã nguồn]
Nhạc sĩ[sửa | sửa mã nguồn]
- Phan Văn Minh
- Nguyen Hoàng Bích
Lễ hội lăng Bà ở chợ Được (xã Bình Triều) được tổ chức vào ngày 10, 11 tháng giêng (âm lịch) hàng năm. Ngoài ra còn có các lễ hội cầu ngư của ngư dân ven biển thuộc các xã Bình Minh, Bình Hải, Bình Dương.
Thăng Bình còn nổi tiếng với đặc sản là khoai lang Trà Đõa (Bình Đào).
Đây là loại khoai được người dân trồng rất công phu, ngoài ăn tươi còn được chế biến thành khoai lang khô (xắt lát, phơi khô) để độn cơm hoặc nấu chè khoai với đường đen; khoai chà để ăn chơi trong mùa mưa (luộc chín, chà trên rổ và phơi khô đề dành)
Có 5 trường trung học phổ thông (được quản lý bởi Sở GD&ĐT Quảng Nam):
- thpt Tiểu La (thị trấn Hà Lam)
- thpt Thái Phiên (thị trấn Hà Lam)
- thpt Nguyễn Thái Bình (xã Bình Đào)
- thpt Lý Tự Trọng (xã Bình Trị)
- thpt Hùng Vương (xã Bình An)
| STT | Đơn vị hành chính cấp xã | Trường Trung học cơ sở | Trường Tiểu học | Trường MG-MN |
|---|---|---|---|---|
| 1 | TT. Hà Lam | THCS Lê Quý Đôn | 03: Kim Đồng, Lương Thế Vinh, Trần Quốc Toản | 03: MN Hương Sen, MG Hà Lam, MN tư thục Tuổi Thần Tiên |
| 2 | Xã Bình Dương | Trung học cơ sở Lê Đình Chinh | TH Lê Văn Tám | MG Bình Dương |
| 3 | Xã Bình Giang | Trung học cơ sở Quang Trung | 02: Cao Bá Quát, Lương Định Của | MG Bình Giang |
| 4 | Xã Bình Nguyên | Trung học cơ sở Huỳnh Thúc Kháng | TH Trưng Vương | MG Bình Nguyên |
| 5 | Xã Bình Phục | Trung học cơ sở Nguyễn Đình Chiểu | TH Nguyễn Trãi | MG Bình Phục |
| 6 | Xã Bình Triều | Trung học cơ sở Ngô Quyền | 02: Lê Hồng Phong, Đoàn Bường | MG Bình Triều |
| 7 | Xã Bình Đào | Trung học cơ sở Nguyễn Hiền | TH Nguyễn Thị Minh Khai | MG Bình Đào |
| 8 | Xã Bình Minh | Trung học cơ sở Phan Đình Phùng | TH Nguyễn Văn Cừ | MG Bình Minh |
| 9 | Xã Bình Lãnh (miền núi) | Trung học cơ sở Hoàng Hoa Thám | TH Nguyễn Chí Thanh | MG Bình Lãnh |
| 10 | Xã Bình Trị | Trung học cơ sở Nguyễn Bá Ngọc | TH Nguyễn Văn Trỗi | MG Bình Trị |
| 11 | Xã Bình Định Bắc | Trung học cơ sở Nguyễn Duy Hiệu | TH Trần Cao Vân | MG Bình Định Bắc |
| 12 | Xã Bình Định Nam | TH Đinh Tiên Hoàng | MG Bình Định Nam | |
| 13 | Xã Bình Quý | Trung học cơ sở Trần Quý Cáp | 02: Nguyễn Khuyến, Nguyễn Thành | MG Bình Quý |
| 14 | Xã Bình Phú (miền núi) | Trung học cơ sở Lê Lợi | TH Trần Hưng Đạo | MG Bình Phú |
| 15 | Xã Bình Chánh | Trung học cơ sở Nguyễn Công Trứ | TH Ngô Gia Tự | MG Bình Chánh |
| 16 | Xã Bình Tú | Trung học cơ sở Lý Thường Kiệt | 02: Phù Đổng, Lê Độ | MG Bình Tú |
| 17 | Xã Bình Sa | Trung học cơ sở Chu Văn An | TH | MG Bình Sa |
| 18 | Xã Bình Hải | Trung học cơ sở Hoàng Diệu | TH Thái Phiên | MG Bình Hải |
| 19 | Xã Bình Quế | Trung học cơ sở Nguyễn Tri Phương | TH | MG Bình Quế |
| 20 | Xã Bình An | Trung học cơ sở Phan Châu Trinh | TH Võ Thị Sáu, TH Mạc Đỉnh Chi. | MG Bình An, MG An Mỹ,An Thái, An Dưỡng,An Phước |
| 21 | Xã Bình Trung | Trung học cơ sở Phan Bội Châu | TH Nguyễn Du, TH Lê Lai | MG Bình Trung |
| 22 | Xã Bình Nam | Trung học cơ sở Nguyễn Bỉnh Khiêm | TH Hoàng Văn Thụ (4 phân hiệu) | MG Bình Nam |
Hiện nay trên địa bàn huyện Thăng Bình đã và đang hình thành một số khu đô thị mới như khu đô thị An Bình, khu đô thị Bình Nguyên... phần lớn đều nằm ở thị trấn Hà Lam.
No comments:
Post a Comment